چرا روسیه ایران را به اعراب می‌فروشد؟

به گزارش کانون به نقل از ایسکانیوز، روسیه برای دومین بار و با وجود آگاهی از حساسیت ایران اقدام به مداخله در موضوع جزایر سه‌گانه ایرانی کرد. موضع‌گیری غیرمسئولانه روسیه در حالی انجام شده بود که دفعه پیش مراتب اعتراض ایران از طریق سفیر این کشور در تهران به اطلاع مسکو رسیده بود. تکرار این مسئله این شائبه را ایجاد می‌کند که کرملین توجهی به خطوط قرمز جمهوری اسلامی نداشته و در شرایط حساس می‌تواند جمهوری اسلامی را دور بزند. در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران به ویژه پس از جنگ اوکراین هزینه‌های زیادی را صرفا به دلیل حفظ ارتباطات خود با روسیه پرداخت کرده است، مواضع غیرمسئولانه روسیه زنگ خطری را برای تصمیم‌گیرندگان حوزه سیاست خارجی ایران روشن می‌کند. به منظور بررسی بیشتر این مسئله، گفتگویی با «صلاح الدین خدیو» –تحلیلگر مسائل مسائل اورآسیا- انجام شد.

این کارشناس مسائل اورآسیا با بیان اینکه روسیه علیرغم اعلام نارضایتی رسمی ایران برای دومین بار موضع خود در خصوص جزایر سه‌گانه را تکرار کرد و به عبارتی تغییر موضع خود را نشان داد، اظهار کرد: این در واقع تحولی بزرگ در موضع سنتی روسیه است که در گذشته خیلی وارد اختلافات ایران و کشورهای عرب خلیج فارس نمی‌شد. از نظر وی، احتمالا موضع‌گیری روسیه تحت فشار کشورهای امارات و عربستان انجام شده که روابط تنگاتنگی در حوزه انرژی و اقتصاد دارند و از حملات انصارالله به برخی کشتی‌های عبوری متعلق به اسرائیل ناراضی هستند.

خدیو افزود: حملات انصارالله یک تغییر ژئوپلیتیکی در منطقه ایجاد کرده و تبعات سیاسی و اقتصادی آن کشورها را به نحوی تحت تاثیر قرار داده است. وی این احتمال را مطرح کرد که به دلیل عدم تغییر موضع جمهوری اسلامی در قبال حملات انصارالله، روسیه در پاسخ به شکایت کشورهای عرب منطقه نارضایتی خود را به این شیوه به ایران نشان داده است. این کارشناس با اشاره به حجم تجارت سالیانه 4 میلیارد دلاری ایران و روسیه تصریح کرد: حجم تجارت روسیه با کشورهای عربی تقریبا 20 میلیارد دلار یعنی حدودا 5 برابر تجارت با ایران است.

خدیو در مورد قابل اعتماد بودن روسیه اظهار کرد: ایران نمی‌تواند به صورت دائمی به روسیه تکیه کند و اساسا در روابط خارجی دوستی و دشمنی دائمی و ثابت وجود ندارد و منافع اساس روابط را شکل می‌دهد. از نظر وی، روسیه و چین به عنوان دو کشوری که از نظام بین الملل کنونی ناراضی هستند، به جمهوری اسلامی «به عنوان یک اخلالگر در نظام بین الملل» نیاز دارند. وی در توضیح استدلال خود گفت: دو کشور مذکور به دنبال ارتقاء خود در نظام بین الملل کنونی هستند اما جمهوری اسلامی به عنوان یک تجدیدنظر طلب به دنبال اهداف آرمان‌گرایانه و تعدیل ساختاری نظام بین الملل است و دو کشور روسیه و چین تا جایی که بتوانند تلاش می‌کنند از ظرفیت جمهوری اسلامی برای اخلال در نظم فعلی در جهت منافع خود استفاده کنند.

این کارشناس با بیان اینکه در چنین شرایطی طرف بزرگتر از طرف کوچکتر استفاده ابزاری خواهد کرد و در نتیجه جمهوری اسلامی به دلیل تکیه به دو کشوری که دارای ضریب عدم قطعیت پایینی هستند، منافع کمتری به دست خواهد آورد. او در خصوص واکنش ایران به موضع‌گیری روسیه گفت: متغییرهای زیادی وجود دارد که ایران باید حتما آنها را لحاظ کند. از نظر خدیو، تنها راه علاج مقابله با سوء استفاده برخی کشورها و شوخی با منافع ملی، بازگرداندن توازن به روابط خارجی است. وی افزود: عمده مشکلات ایران در سیاست خارجی ناشی از تکیه بیش از حد به شرق فرضی -یعنی روسیه و چین به عنوان قدرت‌های نوظهور- و انسداد روابط با کشورهای غربی و اتحادیه اروپا است.

وی تاکید کرد که حتی بازیگران خیلی کوچکتر از جمله جمهوری آذربایجان نیز از عدم توازن در روابط خارجی ایران به نفع خود بهره‌برداری کرده‌اند. از نظر خدیو موازنه سازی در سیاست خارجی همیشه راهکاری برای ارتقاء امنیت ملی و بسط و گسترش قدرت ملی، استفاده از فرصت‌ها و کاهش تهدیدات محسوب می‌شود. خدیو با اشاره به اینکه روسیه ضعیف شده برای منافع ملی ایران بهتر است، تصریح کرد: ایران می‌تواند با استفاده از فرصت به وجود آمده یعنی درگیری روسیه با اوکراین، استقلال عمل خود را از طریق توازن‌بخشی و برخی مواضع هشداردهنده نارضایتی خود را نشان دهد.

این کارشناس اوراسیا با اشاره به تغییرات به وجود آمده در 100 سال گذشته در محیط پیرامونی ایران، روس اصلی سیاست ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک ایران تقریبا ثابت است، اظهار کرد: با توجه به مراودات ایران با روسیه در شمال و درگیری با آمریکا در جنوب، بر اساس سیاست خارجی واقع‌گرا و معطوف به بهینه‌سازی حداکثری منافع ملی، ایران نمی‌تواند بدون موازنه‌سازی بین این متغییرها و سایر توجه به سایر بازیگران جهان منافع ملی خود را کسب کند.