مدیرکل اسبق تامین و نگهداری تجهیزات سازمان بنادر و دریانوردی:
عبدالکریم رزازان عضو شورای مرکزی کانون فارغ التحصیلان شبه قاره هند که سال ها یکی از مدیران داخلی سازمان بنادر و دریانوردی کشور بوده معتقد است که حمایت از تولیدکنندگان داخلی می تواند مسیر رشد و پیشرفت کشور را در همه زمینه های اقتصادی هموار کند.
عبدالکریم رزازان در جوانی از دانشگاه بنگلور هندوستان فارغ التحصیل می شود و به ایران برمی گردد تا علم و دانش خود را در اختیار هم وطنان خودش قرار دهد؛ سال ها به عنوان مدیرکل تامین و نگهداری تجهیزات سازمان بنادر و دریانوردی خدمت کرده و بعدها مشاور مدیرعامل این سازمان بوده و در طول این سال های خدمت، با تلاش های شبانه روزی خود، به فکر حمایت از صنعتگران و تولیدکنندگان وطنی بوده است و حالا عضو شورای مرکزی کانون فارغ التحصیلان شبه قاره هند است تا تجربیات سال های دور خود را در اختیار جوان ترها بگذارد. با او به گفت و گو نشسته ایم که خواندنش خالی از لطف نیست.
سوال: آقای مهندس رزازان لطفا بطور مختصر خودتان را معرفی کنید و اندکی از سوابق کاریتان بگویید.
با سلام و با تشکر از فرصتی که در اختیارم گذاشتید. بنده علاوه بر حضور در پتروشیمی رازی ماهشهر، به مدت ۲۷ سال در سازمان بنادر و دریانوردی، مدیر کل تامین و نگهداری تجهیزات بودم و حالا هم بعد از ۳۳ سال تجربه در دولت، بازنشسته هستم و بیشتر وقتم را به مشاوره در زمینه های مختلف حوزه تخصصی خودم مشغول هستم.
سوال: شما لیسانس خود را از دانشگاه بنگلور هندوستان و فوق لیسانس مدیریت دولتی از ایران دارید. قبل از اینکه وارد بحث اصلی شویم از نقش دانش آموختگان خارج از کشور در توسعه ملی و پیشرفت کشور برایمان بگویید.
سوال خوبی مطرح شد؛ یقینا اطلاع دارید در زمان رژیم پهلوی جوانان زیادی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور می رفتند و دانش های تخصصی در زمینه های مهندسی، پزشکی و علوم اجتماعی را فرا می گرفتند و زمانیکه انقلاب اسلامی به وقوع پیوست، پس از اینکه نقش بسزایی در جنبش اسلامی در افشاگری رژیم پهلوی داشتند به کشور بازگشتند و شاهد هستیم چگونه در بخش های دانشگاهی، فنی، اقتصادی و پزشکی خوش درخشیدند و جایگاه مهمی در سازندگی کشور داشتند و خواهند داشت .
در چند سال گذشته با همایش هایی که از طرف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور دانشجویان خارج از کشور برگزار شده برای جذب دانش آموختگان و نخبگان خارج از کشور گام های موثری برداشته شده است و با توجه به اهمیت استفاده بهینه از این سرمایه های فرهیختگان ارزشمند، چشم انداز مناسبی در آینده متصور خواهد بود. البته لازم است برای بیان کامل نقش دانش آموختگان خارج از کشور در همه زمینه ها که هم اکنون در سطع وسیعی و با تخصص های ویژه فعال هستند، جداگانه در وقت دیگری به نقد و بررسی موشکافانه پرداخته شود.
سوال: وقتی مصاحبه های شما را در چند سال گذشته مرور می کردم به ساخت تجهیزات در داخل کشور اشاره کرده بودید لطفا در این رابطه کمی توضیح دهید.
البته سخن گفتن در این رابطه خیلی زیاد است ولی از اینجا شروع کنم که برایم خیلی با ارزش است؛ سال ۶۶ در زمان جنگ تحمیلی بر اثر بمباران و پرتاب موشک رژیم صدام به بنادر کشور به خصوص بندر امام خمینی که آن موقع بندر ماهشهر نام داشت یکی از یدکش ها از ناحیه بدنه مورد اصابت موشک قرار گرفت. در آن موقع واقعا کمبود شناورهای خدماتی برای پهلو دادن کشتی ها کاملا محسوس بود. این شناور ساخت یکی از کشورهای اروپایی بود که برای بازسازی شناور، از این سازنده خواستند که به ایران بیایند ولی با توجه به شرایط جنگی، از اعزام متخصص خودداری کردند؛ در نتیجه با کمک همکاران توانستیم این شناور را در داخل بازسازی و راه اندازی کنیم و این اولین جرقه ای بود که در ذهنم بوجود آمد که اگر اراده مطمئن داشته باشیم می توانیم از توانمندی های مهندسین داخل به خوبی استفاده کنیم .
بعد از جنگ در دوران سازندگی این فرصت برایم بوجود آمد در خصوص تجهیزات بندری که صد در صد بدلیل تکنولوژی خاص از خارج و کشورهای پیشرفته اروپایی وارد می شد، اقدام انقلابی انجام بدهم. یادم هست آقای نژاد حسینیان وزیر صنایع سنگین در سالهای بعد از سال ۶۸ بود واقعا از اینکه تجهیزات در داخل ساخته نمی شد رنج می بردم. دوستان برایم وقت گرفتند و رفتم به ملاقات ایشان؛ روز تعطیل بود به ایشان گفتم این تجهیزات را در داخل هم می توان ساخت ولی کارشناسان وزارت مهر عدم ساخت در داخل(یعنی در داخل ساخته نمی شود و مجوز خرید خارج دارد) را صادر کرده اند؛ به من گفت اطمینان دارید که می توان در داخل ساخته شود؟ گفتم بله ولی شما کمک کنید تا اینکار را انجام دهم. من هم به سازمان اعلام کردم که وزارت صنایع اجازه نداده است تااین تجهیزات از خارج خریداری شود و همین باعث شد این تجهیزات در داخل ساخته شود و هم اکنون تولید این نوع تجهیزات در سراسر کشور بکار گرفته می شود.
در آن موقع بایستی همچنین جراتی می کردم ولی همه ریسک ها را پذیرفتم و از این اقدام هم پشیمان نیستم و این شجاعت برای همیشه برای من دلچسب خواهد بود. البته بعد ها شنیدم آقای نژاد حسینیان با کارشناسان برخورد کرده بود و دستور داده بود این دو نفر را جابجا کنند. این خاطره ای است که در زندگی ام جایگاه ارزشمندی دارد واحساس می کنم بعد از آن مسئولین اعتماد بیشتر به صنعت داخل را با تمام وجودشان درک کردند و نقطه عطفی در توجه به صنعتگران و توانایی مهندسان داخلی شد.
سوال: چند سالی است که از طرف مقام معظم رهبری موضوع ساخت داخل خیلی تاکید شده است با توجه به سوابق جنابعالی در حوزه بندری و دریایی در این رابطه چه اقداماتی در راستای فرمایشات رهبری صورت گرفته و رویکرد آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
البته صحبت در مباحث تجهیزات دریایی و بندری خیلی گسترده است ولی همانگونه که قبلا اشاره کردم در راستای دغدغه مقام معظم رهبری در رشد و توسعه صنعت داخل و تولید داخل در این رابطه اقدامات ارزشمندی صورت گرفته و این موضوع بدلیل سیاست های حمایتی کلانی بوده که مدیران ارشد سازمان بنادر و دریانوردی در مقاطع مختلف از این صنعت مادر داشته اند. با توجه به سیاست های کلان کشور بخصوص اینکه از دوران سازندگی به بعد این مهم در دستور کار قرار گرفت و بنده نیز علاقه مند هستم بیشتر راجع به آن صحبت کنم موضوع صنعت دریایی است که از دیدگاه اقتصادی برای کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است.
زمانی که در سازمان بنادر مسئولیت داشتم تمام تلاشم را کردم تا حداقل نیازهای بخش دریایی سازمان بنادر که تماما از خارج تامین می شد، در داخل تولید شود و این موضوع من را رنج می داد که برای کوچکترین شناور باید محتاج صد در صد خارج می شدیم؛ با وزارت صنعت و وزارت دفاع جلسات متعدی گذاشتم تا در این زمینه کمک کنند تا مسئولین مرتبط کشور بیشتر در این رابطه حمایت کنند واقعا کار دشواری بود که بخش های مختلف حمایت از تولید داخل را دور هم جمع کرد تا حرکت چشم گیری در این خصوص انجام گیرد.
برای اولین بار در سال ۷۲ ساخت دو فروند یدکش را که قرار بود توسط کشور ژاپن ساخته شود، به نفع ساخت در داخل شرکت صدرا تغییر دادم که اینکار در آن زمان غیر ممکن بود. واقعا باور ملی وجود نداشت حتی گشایش اعتبار بنفع شرکت ژاپنی شده بود ولی اعتقاد به اینکه می شود این شناور را در کشور ساخت باعث شد این جرات را به خرج دهم بالاخره بایستی شجاعت به خرج داد. باور کنید طوری اعتبار بنفع کشور خارجی را قانونی بنفع صنعت داخل تغییر دادم که برای شروع به آن افتخار می کنم که چنین ریسک لذت بخشی را قبول کردم.
حدود سالهای ۷۸ بود که مسئولین دور هم جمع شدند تا در راستای صنایع دریایی گام مهمی بردارند؛ جلسات در سازمان برنامه و بودجه تشکیل می شد جلسات متعدی صورت گرفت تا اینکه لایحه توسعه و حمایت از صنایع دریایی تدوین شد و پس از اعلام نظر دستگاهای اجرایی در سال ۸۳ به مجلس شورای اسلامی ارسال شد و بالاخره در سال ۸۷ در مجلس تحت قانون توسعه و حمایت از صنایع دریایی به تصویب رسید.
سوال: اینطور که گفته شد زحمات طولانی برای تصویب قانون توسعه و حمایت از صنایع دریایی کشیده شده است آیا این قانون باعث شد که مشکلات صنعت را برطرف کند و تولید در داخل را توسعه دهد و یا اینکه این صنعت مادر و اقتصادی هنوز در پیچ و خم قوانین سخت و دشوار نتوانسته است جایگاه خودش را بدست آورد؟
پاسخ به این سوال زوایای مختلفی دارد؛ بعد از تصویب قانون که به آن اشاره کردم، در سالهای ۸۸ و ۸۹ برای سازمانهای دولتی لازم الاجرا شد و دبیرخانه دائمی شورای عالی صنایع دریایی تاسیس شد. بر اساس ماده ۹ قانون توسعه و حمایت از صنایع دریایی، شورای عالی صنایع دریایی با حضور اعضا که رئیس جمهور بعنوان رئیس شورای عالی است و شش وزیر و دو معاون رئیس جمهور عضو بودند کار خود را شروع کردند. در این رابطه صندوق توسعه صنایع دریایی هم به منظور حمایت مالی از تولید کنندگان تاسیس شد و طبق مصوب مجلس قرار شده بود بودجه قابل توجهی از طرف دولت به این صندوق تخصیص بدهند.
در اینجا آن ضرب المثل معروف که می گویند «آفتابه لگن هفت دست شام و ناهار هیچی» مصداق خوبی پیدا می کند. چون هر چه جلوتر می رفتیم، موانع جدیدی سر راه تولید کننده بوجود می آمد. جا دارد در همین جا از زحمات انجمن مهندسی دریایی ایران تشکر کنم که برای شناسایی این صنعت و برون رفت از چالش های پیش روی این صنعت بیش از ۲۰ همایش برگزار کرد و در این همایش ها، نمایندگان مجلس، نمایندگان بانک ها، نمایندگان بیمه و سایر مسئولین کشور در کمیته های تخصصی دور هم جمع می شدند تا شاید بتوانند موانع را هموار کنند ولی آنقدر این پیچیدگی دشوار و سخت بود که نمی شد راهکار مناسب اتخاذ کرد.
بانک ها انعطاف نداشتند، بیمه ها پوشش بیمه ای را قبول نمی کردند، گمرک بوروکراسی زیادی داشت. خلاصه همکاری و ارتباط با این نهاد ها یک معضلی بود و تولید کنندگان و صنعت گران هم در بلاتکلیفی بسر می بردند. اینکه حضرت آقا چندین سال است شعار سال را به این موضوع اقتصاد مقاومتی و تولید در داخل اختصاص داده اند خوب آگاه است قوانین کشوری بایستی از خود انعطاف نشان بدهند تا تولید کننده که سرمایه و دانش خود را در اختیار گذاشته است، بدون دغدغه در راه توسعه و شکوفایی گام بر دارند.
بنده چون اطلاعات کافی در این زمینه دارم عرض می کنم در اکثر کشورها برای مثال سازندگان ساخت کشتی و شناورهای متوسط و کوچک از طرفت دولت حمایت می شوند. بانک ها وام ارزان قیمت در اختیارشان قرار می دهند. بیمه ها همین وام را تضمین می کنند یعنی همه به کمک این تولید کننده می آیند تا بدون دغدغه بتواند ساخت را انجام دهد. اینطوری می شود صنعت توسعه پیدا می کند اگر به مصاحبه های بنده در سالهای گذشته رجوع شود عدم رشد نیافتگی این صنعت را در محفل رسمی و غیر رسمی بر شمرده ام . خیلی به دنبال مصداق در کشورهای اروپایی و صاحب نام نرویم همین کشور مالزی چرا یک دفعه رشد اقتصادی اش دگرگون شد در همین صنعت دولتش تمام قد به حمایت از صنعت گر آمد؛ گفت شناورها را پول دولت بسازید بعد در دنیا بازاریابی کنید البته حساب شده کار کرد چون می دانست دنیا به انواع شناورها نیاز دارند. با اینکار هم صنعت را توسعه داد و هم اینکه تولید خود را به جهان عرضه کرد.
مسئولین کشور در بخش های ذیربط که کم سفر خارجی ندارند چرا این نمونه های پیشرفت را یاد نمی گیرند تا در داخل کشور پیاده کنند! خیلی جای تاسف است که این را اشاره کنم تولید کننده ای را می شناسم با ارز آزاد با سرمایه خود مواد اولیه لازم را از خارج خریداری کرده است همه اسناد شفاف و مشخص است از یک طرف چندین ماه پشت بانک مرکزی ایستاده تا فرآیند تایید را بگیرد و از طرفی کالا در بندر مانده و باید هزینه خسارت معطلی کشتی را بدهد این نمونه های کوچکی است که پاسخ اینکه چرا تولید جهش پیدا نمی کند آشکار شده است باور می کنید یکی از شرایط صندوق توسعه ملی این است چون بودجه ارزی است بایستی طرف قرارداد، خارجی باشد و اجازه نمی دهند تولید کننده داخلی، قرارداد را امضا کند. خوب سازنده داخلی زیر بلیط خارجی قرار می گیرد عملا راه را برای سازنده خارجی هموار می کنند اگر خواستند نمونه های این قرارداد را معرفی می کنم حتما حداقل دو قوه مجریه و قضائیه خبر دارند ولی در کشور در کمال ناباوری انجام می شود از این عوامل کلیدی و مهم که تن ضعیف تولید کننده را آزار می دهد کم نیستند ولی از حوصله این مصاحبه خارج است.
سوال: در مصاحبه های شما از سال ۸۲ تا ۹۴ مشاهده کردم در بخش ساخت شناورهای مسافری حمایت خوبی صورت گرفته لطفا با توجه به اهمیت صنعت گردشگری در این زمینه هم اندکی صحبت کنیم.
یاد یک خاطره که باعث شد طوفانی شکل بگیرد افتادم؛ حدود سال۸۴ که آقای احمد دنیا مالی مدیر عامل سازمان بنادر و دریانوردی بود در این زمان حادثه تلخی برای یک خانواده در بندرعباس رخ داده بود که در زمان سوار شدن از شناورهای فرسوده، شناور واژگون می شود و پدر آن خانواده شاهد از دست دادن عزیزانش شده بود و آقای دنیا مالی با اشاره به این حادثه از مدیران خواست اقدام حیاتی در این رابطه بردارند انصافا سازمان علیرغم اینکه متولی امر گردشگری نبود و می بایست سازمان گردشگری در این رابطه حرکت کند، گام های بلندی را بر داشت و از محل بودجه خود وام ارزان قیمت یعنی صفر درصد سود را در اختیار متقاضیان گذاشت.
یادم است تمام متقاضیان بخش خصوصی و تعاونی های قایق داران همه شناورها را از کشورهای همسایه خریداری می کردند و سازنده داخلی نداشتیم بنده ماموریت پیدا کردم تا یک ساماندهی در این خصوص صورت بگیرد؛ قانون گذاشتیم به متقاضیانی وام داده می شود که شناور مسافری در داخل ساخته شود این انگیزه باعث شد که برای ساخت داخل تشویق شوند. در سفری که هیات عامل به قشم رفت هیچ کسی باورش نمی شد شناورهای مسافری با بالاترین استاندارد های بین المللی در اینجا ساخته شود. سختی های بسیاری کشیده شد تا اینکه حالا به جایی برسیم بیش از ۹۰ درصد شناورهای مسافری که تردد مسافر دارند در داخل تولید می شود. مدیران سازمان های دولتی باید ریسک کنند و شجاعت داشته باشند و دستگاه های نظارتی هم به کمک بیایند و آنجا که به رشد و توسعه و شکوفایی تولید داخل می انجامد حمایت و پشتیبانی کنند. بنده برای اینکه جلوی ورود شناور های ساخت کشورهای حاشیه خلیج فارس را بگیرم ناگزیر شدم اقداماتی انجام بدهم که از طرف سازندگان همین کشورها مورد حمله قرار بگیرم و بیش از ده سال است ممنوع الورود به این کشورها هستم . البته منتی ندارم برای اعتدال و پیشرفت کشور کمترین کاری بود که انجام دادم خلاصه اینکه فرصت های خوبی برای توسعه صنعت تولید داخل وجود دارد انصافا صنعتگران و تولید کنندگان توانمندی هم وجود دارند که می توانند در رشد اقتصاد ملی نقش بسزایی داشته باشند.
سوال: از اینکه خیلی بی تعارف و شفاف مشکلات و سختی و موانع بر سر راه تولید را توضیح دادید تشکر می کنم آیاعلاوه بر ساخت تجهیزات دریایی کشور در ساخت و تولید تجهیزات دیگری در فعالیت های بندری تجربه دارید اگر در این رابطه نیز توضیحاتی برای خوانندگان گرامی دارید بفرمائید.
البته اشاره کوتاهی در ابتدای مصاحبه داشتم ولی برای اینکه سازندگان محترم در این بخش فردا گله نکنند و مربوط می شود به سوابق و تجربیات کاری بیشتر به آن می پردازم؛ تجهیزات بندری نقش مهمی در تخلیه و بارگیری کالا از کشتی دارند و خیلی استراتژیک هستند و سرمایه گذاری هنگفتی لازم دارد کشور قبل از سال ۷۲ صد درصد این تجهیزات را از خارج وارد می کردند ولی بتدریج با حمایت های مدیران، تولید داخلی شروع شد.
به خاطر دارم وقتی ماشین سازی منگان که یک شرکت خصوصی است، برای اولین بار جرثقیل های سنگین بندری را ساخت، مرحوم هاشمی رفسنجانی آن موقع رئیس جمهور بودند و در بندر شهید رجایی آنقدر به شعف در آمدند که در بازگشت و در نماز جمعه تهران فرمودند وقتی اقتدار صنعت داخل را دیدم و این تجهیزات به دست مهندسین و متخصصین داخلی و با حمایت مدیران دلسوز افتتاح کردم خواستم در همان جا سجده شکر بجای آورم.
مهم باور ملی در مسئولین کشور است که ما می توانیم و این راه ادامه پیدا کرد وقتی صنعت گران می بینند یک رئیس جمهور مملکت اینطوری وارد صحنه می شود دلگرم می شوند و با تمام توان به مملکت خدمت می کنند مدیران هم به تبع آن اگر در انتخاب صنعت داخل به جای خارجی (اگر ریسک هم وجود داشته باشد) با جان ودل می پذیرند بنده و همکاران وقتی این صحنه غرور آمیز را دیدیم حمایت از صنعتگران چندین برابر شد بطوریکه تجهیزاتی در داخل ساخته و بومی سازی شد که سازندگان خارجی تعجب کردند هر چند که همانگونه که مطرح کردم موانع سخت و طاقت فرسایی را تولید کنندگان سر راه خود داشتند. نوسانات معادل ریالی ارز چون بخشی از لوازم و ماشین آلات ناگزیر از خارج وارد می شد، عدم تخصص ارز از طرف بانک ها، وجود تحریم ها، عدم انعطاف کارفرما بدلیل ترس از دستگاه های نظارتی و امنیتی همه و همه ساخت داخل را دشوارتر و زمان تحویل را طولانی تر خواهد کرد.
بنده هم مدیر زمان جنگ و شرایط سخت تحریم بودم ولی به جرات می توانم بگوئیم هیچ موقع دست از حمایت از صنعت داخل بر نداشتم و خوشحالم از اینکه نتایج تلاش های خودم و همکاران مهندس و متخصص در بنادر کشور باعث افتخار ایرانی و سرزمینم شده است. رهبر عزیزمان وقتی سالی را به عنوان جهش تولید اعلام کرده بود باید نه تنها نیاز داخلی تامین می شد بلکه به فکر صادرات هم همت می کردیم به ضرس قاطع عرض می کنم صنعتگران داخلی آنقدر توانمند شده اند که می توانند با سازندگان خارجی رقابت کنند ولی همانطور که دولت های خارجی به سازندگان خود بسته های تشویقی می دهند اینجا هم حمایت کنند اگر ضمانت نامه ارزی می خواهند، اگر وام می خواهند و از این نوع تسهیلات در اختیار تولید کنندگان قرار دهند که در مناقصات خارجی شرکت کنند و در آمد های ارزی برای کشور کسب نمایند اینطوری جهش تولید و توسعه بوجود می آید انشالله با حمایت همه جانبه به این هدف آرمانی و ملی به زودی دست یابیم.
ارسال نظر
آخرین اخبار
نیازمندیها
مطبوعات و خبرگزاریها