تعطیلاتی فراموش نشدنی در آگرا

آگرا، شهری از ایالت آترا پرادش هند  محسوب می شودکه در گذشته مرکز فرهنگی امپراتوری  و قلمرو پادشاهی مغولان (گورکانیان هند) بوده است. با گردش و سیاحت در قلعه ها، مجموعه های نظامی، کاخ ها و باغ های آن می توان به کشف فرهنگ باستانی این شهر پرداخت. می توان گفت تاج محل به نمایش قدرت و ثروت سلسله مغولان می پردازد. سطح این بنا از مرمرهای سفید تزئین شده و شاه جهان آن را برای یادبود همسرش که در زمان به دنیا آوردن فرزندشان از دنیا رفته بود، ساخته است. 

این آرامگاه در میان باغ ها و کانال های تاج محل همچون نور سحرگاهی در شب، می درخشد. هنر تقارن در این اثر هندی کاملا برجسته بوده و می توان گفت باغ ها (که در واقع چهار باغ ایرانی است) و تزئینات سنگی آن بسیار زیبا و برآزنده است. در موزه تاج می توان اطلاعات بسیار خوبی در رابطه با تاریخ، هنر و معماری دوره مغولان هند به دست آورد. همچنین گردشگران می توانند از قلعه آگرا (Agra Fort) محلی که شاه جهان در واپسین دوره زندگی  و قدرتش در آن زندانی شده بود، بازدید کنند.  

آگرا برای داشتن هنر میناکاری و منبت کاری با سنگ های قیمتی شهرت دارد. در بازار بزرگ مرمری آگرا می توان هنر صنعتگران هنرمند میناکار و منبت کاری را در حالی که از روش های سنتی و قدیمی استفاده می کنند، مشاهده کرد. پیشنهاد می شود تا برای خرید کالاهای چرمی و سوغاتی ها در بازار صدر (Sadar Bazaar) این شهر، چانه زدن را فراموش نکنید. برای استراحت نیز می توانید از سمبوسه های سیب زمینی تند و کوفته قلی قلی های کوچولوی تهیه شده از نخود که غرفه های کوچک موسوم به چات (chaat) آنها را ارائه می دهد، چشیده و لذت ببرید. 

خیابان های آگرا پر از ترافیک، گاو و زباله است که  این موضوع می تواند برای هر کسی  خسته کننده باشد در حالی که با بازدید از باغ های باستانی رم باغ (Rambagh) می توانید آرامش را حس کرده و لذت ببرید. در واقع این باغ های دوره مغولان هند، نمونه های شگفت انگیری از طراحی باغ های ایرانی، گیاهان گلدار و کانال های آبی هستند که به نمایش واحه ای بهشتی می پردازد. 

گردشگران همچنین می توانند زرق و برق سبک بالیوودی (سبک سینمایی مشهور هند) را در نمایش های روزانه مرکز فرهنگی کالاکریتی (Kalakriti) مشاهده کنند. در این مرکز هدفون های چند زبانه برای دیالوگ های نمایش ها ارائه می شود. در کنار این موارد، بازدید کنندگان می توانند از سوار شدن در بالن های هلیومی لذت برده و 76 متر بالا رفته و چشم انداز پانورامائیک شهر را تماشا کنند. در غرب آن نیز می توان شهر فاتح پور سیکری (FatehpurSikri)، قلعه نظامی و بارگاه سلطنتی اکبرشاه از قرن شانزدهم میلادی (دوره مغولان هند) را بازدید کرد. 

گردشگران می توانند با سوارشدن در ریکشاهای دوچرخه ای و اتوریکشاها (موتورهای سه چرخه مسقف ) و یا کالسله های اسب دار به نام تونگا (tonga) به تماشا و گردش در شهر بپردازند. پیشنهاد می شود که برای بازدید از این شهر، فصل های پاییز و زمستان، از اکتبر تا مارچ، را انتخاب کنید چرا که در این دوره زمانی از حرارت و سوزانندگی هوا کاسته می شود و نسبت به سایر فصول از تعادل بهتری برخوردار است. 

فاتح پور سیکری (FatehpurSikri)

شهر فاتح پور سیکری در واقع زمانی پایتخت امپراتوری مغولان هند بوده و در حال حاضر مجموعه محافظت شده از کاخ ها و بناهای شاهی آن دوره است. به طور کلی می توان گفت که این شهر باستانی محل حفاظت شده ای از کاخ ها،  عمارت های کلاه فرنگی، بارگاه ها و دیوارهای قوس دار است. در این مجموعه گردشگران خارجی برای عکس برداری از معماری بسیار عالی و شگفت انگیز آن ازدحام می کنند. رنگ قرمز بناهای این مجموعه به ویژه در هنگام غروب آفتاب بسیار قابل توجه و دیدنی است. ساختمان های بزرگ و تحسین برانگیز این شهر ، به نمایش زندگی درباری یکی از قدرتمندترین سلسله های جهان می پردازد. 

در واقع این شهر در سال 1571 میلادی پایتخت سلسله مغولان هند بوده که پس از 14 سال به دلیل کمبود آب رها شد. این شهر توسط بزرگترین پادشاه مغول، اکبرشاه، کسی که به داشتن سیاست مذهبی بر طبق مدارا و بردباری و برخورد دلسوزانه با هندوها شهرت داشته، ساخته شده است. این مساله به خوبی در عناصر معماری ترکیبی از سبک های معماری اسلامی و هندوئی در برپایی این شهر، مشهود است.   

این مجموعه شاهی اصلی از شمال جاده آگرا – بیکانر (Agra-Bikaner Road) قابل مشاهده است. شما در این مجموعه می توانید گروهی از بناهای استثنایی را ببینید. هرچند به کار بردن مصالح یکسانی همچون ماسه سنگ قرمز، احساسی از یکسانی و یکنواختی ایجاد می کند، اما در واقع سبک های معماری آن بیشتر التقاطی هستند. بازدید از دیوان عام (Diwan-i-Am)، سالن ملاقات رسمی عموم، جایی که اکبرشاه به اجرای اعدالت عمومی می پرداخت و دیوان خاص (Diwan-i-Khas)، سالن ملاقات رسمی خصوصی، یک اتاق مباحثه دایره ای شکل، را فراموش نکنید.  این گنجینه در حال حاضر موزه باستان شناسی آگرا  است ، جایی که آثار باستانی پیش از دوره مغول که از کاوش های باستانی به دست آمده، مورد نمایش قرار می گیرد.  

از دیگر دیدنی های این شهر می توان به سه کاخ اشاره کرد که هر کدام توسط همسر یکی از پادشاهان ساخته شده اند. کاخ جودا بای با کاشی های لعابدار آبی فیروزه ای زیبا و سبک معماری اسلامی از کاخ های دیدنی این شهر است. این کاخ در همسایگی مریم – کی- کوتی (Maryam-Ki-Kothi)، کاخ همسر مسیحی همایون شاه (مادر اکبر شاه)، قرار گرفته که دارای سقف و گنبدی به سبک گنبدهای اسلامی و دیواره ها و ترئینات دیواری به سبک هندی قدیمی است. بازدید از مسجد جامع آگرا که در هر برگزاری نماز گنجایش ده هزار نمازگزار را دارد، را فراموش نکنید. 

مجموعه فاتح پور سیکری از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب باز بوده و بهترین دوره زمانی برای بازدید از آن، ماه های نوامبر تا مارچ زمانی که آب و هوا نسبتا متعادل بوده و مناسب گشت و گذار است، محسوب می شود. برای برحذر بودن از شلوغی و ازدحام جمعیت در این محل بهتر است که صبح زود را برای بازدید از آن انتخاب کنید. این شهر باستانی 35 کیلومتر از شهر آگرا فاصله داشته و مسیر آگرا به این شهر یکی از پر ترددترین مسیرها بوده و دارای اتوبوس های متعدد رفت و برگشتی از دروازه آگرا به این مجموعه است.   

قلعه آگرا

قلعه اگرا یک سازه دفاعی گسترده و دیدنی ساخته شده در دوره مغول است که دیوارها و برج های مرمری، کاخ ها، مساجد و باغ ها را شامل می شود. در واقع این قلعه گیرا و با ابهت که متعلق به قرن شانزدهم میلادی بوده، در 2.5 کیلومتری شمال غرب تاج محل واقع شده است. این مجموعه مستحکم و وسیع با نام قلعه سرخ آگرا نیز شناخته می شود (دهلی نیز قلعه ای دارد مشابه این قلعه با نام قلعه سرخ ) این قلعه توسط پادشاهان مغول زمانی که آگرا پایتخت سلسله اشان بوده، ساخته شده است. دیوارهای داخلی کاخ ها، سالن ها و مساجد از سنگ مرمر ساخته شده اند. 

قلعه آگرا دارای دیوارهایی بلند با ارتفاع 20 متر بوده که گرداگرد ارگ را با 2.5 کیلومتر فراگرفته است. دروازه اصلی این قلعه در بخش جنوبی واقع شده و گردشگران از آن سمت وارد این قلعه تماشایی می شوند. دسترسی به برخی از بخش های این قلعه غیر ممکن و ممنوع است چراکه در حال حاضر این قلعه توسط ارتش هند مورد استفاده قرار می گیرد. 

پیشنهاد می شود تا سالن ملاقات عمومی که شامل یک تخت پادشاهی است و در دوره مغول برای کارهای دولتی مورد استفاده قرار می گرفته، را بازدید کنید. بازدید از مسجد پریل یا مسجد مرواید (Pearl Mosque) که به طور کامل از سنگ مرمر ساخته شده را فراموش نکنید. تالار بزرگ ملاقات خصوصی و کاخ آئینه نزدیک بوده و برای تماشای آن برنامه ریزی کنید. کاخ آئینه توسط هزاران آئینه بسیار کوچک منبت کاری شده است. 

گردشگران می توانند در محوطه کوشک های شاهی گردش کرده و از طریق بالکن های این کوشک ها به تماشای چشم اندازهایی از رودخانه و تاج محل بپردازند. شما می توانید از زیبایی های دیگر جاذبه های آن، باغ هایی همچون انگوری باغ (AnguriBagh)، باغ انگور، و طراحی های ساده و باشکوه مینا مسجد لذت ببرید. اعتقاد بر این است که این مسجد کوچک مرمری توسط شاه جهان، پنجمین پادشاه مغول هند مورد استفاده قرار می گرفته است.

در میان دیگر جاذبه های این قلعه می توان به کاخ خاص محل (KhasMahal) و برج هشت ضلعی مرمری سفید آن اشاره کرد. این بخش، محلی بود که شاه جهان پس از اینکه سلطنتش توسط پسرش سرنگون شد، زندانی شده بود. شاه جهان می توانسته از باکن این کاخ، تاج محل، آرامگاه زیبایی که ماموریت یافته بود برای همسرش بسازد، را تماشا کند.

قلعه آگرا همه روزه از طلوع آفتاب تا غروب آن باز است. بازدید از این قلعه نیاز به تهیه بلیط داشته و تنها ورودی کودکان زیر پانزده سال رایگان است. این قلعه در شهر آگرا واقع شده که تقریبا از دهلی نو پایتخت هند 200 کیلومتر فاصله دارد. علاوه بر آن آگرا توسط ریل راه آهن با بسیاری از شهرهای هند مرتبط است و ایستگاه راه آهن آگرا فقط 5.5 کیلومتر تا قلعه آگرا فاصله دارد. 

مسجد جامع آگرا

مسجد جمعه یا مسجد جامع آگرا یک شاهکار بزرگ قرن هفدهم میلادی مغول محسوب می شود که توسط جو و فضای بازارهای شلوغ و پر ازدحام آگرا احاطه شده است. این مسجد با معماری چشم گیرش مفتخرانه در قلب یک بازار سنتی و پر انرژی قرار گرفته است. گردشگران می توانند در این مسجد در حالی که در میان نماز گزاران هستند به تماشای تزئینات هنری و زیبای آن بپردازند. لازم به ذکر است که این مسجد، قدیمی ترین مسجد آگرا بوده و شاه جهان امپراتور مغول آن را به احترام و افتخار دخترش، جهان آرا بیگم (Jahanara Begum) در سال 1648 میلادی ساخته است. مسجد جامع به معنای مسجد جمعه بوده و از جماعت بزرگی که برای برگزاری نماز جمعه در روزهای جمعه در آن جمع می شوند، مشتق شده است. 

از طریق یکی از پنج تاق دروازه های ورودی می توان وارد مسجد شده و به راه پله های آن دسترسی پیدا کرد. ورودی اصلی، در بخش شرقی این مسجد قرار گرفته که توسط تاق ها و ستون های کنده کاری شده تزئین شده است. این دروازه ها به یک حیاط بسیار وسیع ختم می شوند که گنجایش ده هزار نفر را دارد. جالب است که فضای شلوغ و پر ازدحام بازار اطراف این مسجد با ورود به مسجد تغییر کرده و به یک آرامش و آسایش خاطر تبدیل می شود. نمازگزاران پیش از برگزاری نماز، دست ها و پاهای خود را در حوضی که در مرکز حیاط مسجد قرار گرفته، می شویند. 

در بخش غربی حیاط مسجد، یک سالن نمازخانه که سقف آن توسط سه گنبد پوشانده شده، قرار دارد. این گنبدها به شکل نیلوفرهای آبی برعکس و طرح های مرمری سفید جناقی تزئین شده اند. در داخل نمازخانه یک منبر و محراب بسیار جالب توجه و زیبا جایی که نمازگزاران در لحظات برگزاری نماز به سمت آن نماز می خوانند، قرار گرفته است. 

گردشگران می توانند در گذرگاه های تاقدار حیاط جایی که نمازگزاران در زمان ظهر برای دوری از آفتاب تند در زیر آن می نشینند، گردش کنند. دیوارهای این گذرگاه های تاقدار با طرح ها و نقاشی های رنگی و کتیبه های دوره مغول تزئین شده اند. 

این مسجد در میان منطقه سرزنده کناری بازار (Kinari Bazar) نزدیک ایستگاه قطار قلعه آگرا قرار گرفته است و در حدود پانزده دقیقه با ایستگاه کانتونمنت آگرا (Agra Cantonment station) فاصله دارد. در این منطقه در پیچ و خم کناری بازار می توان مغازه های فروش پارچه های رنگارنگ، جواهرات، ساری، ادویه جات و غیره را پیدا کرد. پیشنهاد می شود تا حتما قلعه آگرا، از استحکامات نظامی دوره اکبرشاه از پادشاهان مغول در میانه دهه 1500 میلادی را که در این نزدیکی قرار گرفته، بازدید کنید. 

مسجد جامع همه روز باز بوده و بازدید از آن رایگان است با این حال اگر فردی بخواهد با دوربین وارد این مسجد شود، باید هزینه دوربین را پرداخت کند. به خاطر داشته باشید که ورود به این مسجد بدون کفش امکان پذیر است و افراد باید لباس مناسب بر تن کرده باشند و از ورود افراد با لباس و شلوار کوتاه خودداری می شود.  

تهیه گزارش : دکتر احسان محمدحسینی