نقص‌های پیاپی در متروی تهران؛ خط پنج در صدر خرابی‌ها / اورهال قطارها قربانی کمبود بودجه شده است؟

متروی تهران سال‌هاست به‌عنوان شریان حیاتی حمل‌ونقل عمومی پایتخت، بار سنگین جابه‌جایی میلیون‌ها شهروند را بر دوش می‌کشد. شبکه‌ای که از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب شهر امتداد یافته و حتی فراتر از محدوده تهران، مسیر پرتردد کرج–تهران را نیز پوشش می‌دهد. هر روز هزاران کارگر، کارمند، دانشجو و دانش‌آموز برای رسیدن به محل کار یا تحصیل خود، تنها به این وسیله عمومی و سریع‌السیر متکی هستند. در روزهایی که ترافیک سنگین خیابان‌ها رمقی برای خودروهای شخصی نمی‌گذارد و آلودگی هوا به مرز هشدار می‌رسد، مترو نه‌تنها گزینه‌ای اقتصادی، بلکه ضرورتی حیاتی برای حیات شهری به شمار می‌آید.

با وجود این جایگاه حیاتی، در ماه‌های اخیر خبرهای مکرر از نقص‌های فنی در خطوط مختلف مترو، نگرانی و نارضایتی بسیاری از شهروندان را برانگیخته است. خرابی‌هایی که گاه موجب توقف طولانی حرکت قطارها، ازدحام در ایستگاه‌ها و حتی جا ماندن هزاران نفر از برنامه روزانه‌شان شده است. نگاهی به آمار رسمی از ابتدای سال جاری تاکنون نشان می‌دهد متروی تهران 10 بار دچار نقص فنی شده است.

خط 5 رکورد دار نقص فنی

در این میان، خط پنج مترو که تهران را به کرج متصل می‌کند، بیشترین سهم از خرابی‌ها را به خود اختصاص داده و ماه مهر نیز با سه مورد نقص، رکورددار اختلال‌ها بوده است. همین آمار نشان می‌دهد که یکی از پرترددترین خطوط مترو که روزانه جمعیتی انبوه را بین دو کلانشهر جابه‌جا می‌کند، در وضعیت نگران‌کننده‌ای از نظر فرسودگی و نیاز به تعمیرات قرار دارد.

در پی وقوع آخرین حادثه، یعنی خرابی برق بالاسری در خط پنج در روز 29 مهر، سیدجعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، با انتقاد از وضعیت نگهداری و تعمیرات مترو گفت:این اتفاق امروز باعث ناراحتی همه ما شد؛ متأسفانه هزاران نفر از شهروندانی که قصد داشتند از مسیر کرج به تهران با خط پنج مترو وارد شهر شوند، به دلیل خرابی برق بالاسری این خط، سفرشان دچار اختلال شد. در نتیجه، کارگران و کارمندان نتوانستند به موقع به محل کار برسند و دانشجویان و دانش‌آموزان نیز با مشکل مواجه شدند که این واقعاً جای تأسف دارد.

وی با تأکید بر اینکه بروز چنین حوادثی کاملاً قابل پیش‌بینی بوده، افزود: ما بارها تذکر داده بودیم و هشدار داده‌ایم که تجهیزات برقی، مکانیکی و دیجیتالی در اثر کارکرد مستمر نیازمند به‌روزرسانی و تعمیرات به‌موقع هستند. تعمیرات پیشگیرانه باید انجام شود تا شاهد بروز چنین وقایعی نباشیم. سال‌هاست تأکید کرده‌ایم که باید نسبت به رفع مشکلات برق بالاسری و اورهال واگن‌های خط پنج اقدام شود.

تنها 11 درصد از بودجه شرکت مترو پرداخت شده است/ 90 درصد واگن های خط نیازمند اورهال!

تشکری هاشمی در ادامه به وضعیت بودجه‌ای شرکت بهره‌برداری مترو اشاره کرد و گفت: در بودجه مصوب شورای شهر، قرار بود شرکت بهره‌برداری مترو طی هشت ماه، 100 درصد بودجه تخصیص‌یافته را دریافت کند، در جلسه پیشین شورا نیز اعلام کردم در حالی‌که پس از گذشت هفت ماه باید حدود 88 درصد از این مبلغ پرداخت می‌شد، تنها 11 درصد پرداخت شده است.

به گفته وی، 90 درصد واگن‌های خط پنج نیاز به اورهال دارند، اما این اقدام انجام نشده است.

تشکری هاشمی در ادامه تصریح کرد: برق بالاسری این خط نیز سال‌هاست که باید قطعاتش تعویض و تعمیر می‌شد، اما این اتفاق رخ نداده است. ما از مدیریت شهری و شخص شهردار تهران در این زمینه گله‌مندیم؛ نمی‌شود با وقت مردم بازی کرد. زندگی بسیاری از شهروندان تحت‌تأثیر چنین اختلال‌هایی قرار می‌گیرد.

رفع مشکل نیازمند انجام وظیفه و تخصیص منابع مالی

وی با رد هرگونه ارتباط این مشکلات با تحریم یا محدودیت فنی، گفت: در این زمینه هیچ پدیده غیرقابل پیش‌بینی و هیچ مشکل لاینحلی وجود نداشته است، نه ارتباطی با تحریم‌ها داشته، نه با بودجه، نه با دانش و فناوری؛ بلکه فقط نیازمند انجام وظیفه به موقع و اختصاص منابع مالی بوده است. متأسفانه این وظیفه انجام نشده و بودجه لازم برای تعمیرات در اختیار شرکت بهره‌برداری مترو قرار نگرفته است.

تشکری هاشمی همچنین درباره آخرین پیگیری‌های خود گفت: از شرکت بهره‌برداری مترو پرس‌وجو کردم و مشخص شد که یکی از مهم‌ترین دلایل توقف قرارداد تعمیرات برق بالاسری، همین مسئله تأمین‌نشدن منابع مالی است. همان‌طور که در جلسه قبل شورا نیز تذکر داده بودم، این موضوع را با جدیت پیگیری خواهیم کرد.

وی ادامه داد: شهرداری موظف است منابع را در اختیار شرکت بهره‌برداری قرار دهد تا بتواند قطعات لازم را تهیه و تعمیرات را انجام دهد تا مردم  دیگر دچار چنین مشکلاتی نشوند؛ مردم بدانند که ما پیش‌بینی‌ها و پیگیری‌های لازم را انجام داده بودیم، اما متأسفانه خروجی کار چیزی شد که باعث ناراحتی همه ما شد.

زنگ خطر وضعیت نگهداشت و تأمین منابع مالی مترو به صدا در آمده است

این سخنان بار دیگر زنگ خطر را درباره وضعیت نگهداری و تأمین مالی ناوگان مترو به صدا درآورده است. کارشناسان حوزه حمل‌ونقل شهری نیز معتقدند که مترو، همان‌قدر که به توسعه خطوط جدید نیاز دارد، به نگهداشت، اورهال و به‌روزرسانی تجهیزات فعلی نیز وابسته است؛ توسعه‌ای که بدون پایداری و ایمنی همراه باشد، در واقع بخشی از سرمایه‌گذاری موجود را در معرض فرسایش و اتلاف قرار می‌دهد.

در سال‌های اخیر بخش قابل‌توجهی از تمرکز مدیریت شهری بر افزایش خطوط و ایستگاه‌های جدید مترو بوده است؛ اقدامی ضروری و ارزشمند برای کاهش ترافیک، اما همان‌طور که توسعه زیرساخت باید همزمان با تقویت سیستم‌های نگهداری و تعمیرات دوره‌ای انجام شود، هر قطار، کابل برق، سیستم سیگنالینگ و تجهیزات تهویه نیز عمر مفید مشخصی دارد و در صورت عدم نگهداری، خطر توقف کامل یا حتی سوانح انسانی را افزایش میدهد.

اکنون که آمار نقص‌های فنی متروی تهران رو به افزایش گذاشته و شهروندان بارها در ایستگاه‌ها معطل مانده‌اند، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که مدیریت شهری تعمیر و اورهال ناوگان را در اولویت فوری خود قرار دهد. اگرچه توسعه خطوط جدید می‌تواند دسترسی شهروندان بیشتری را به مترو فراهم کند، اما در صورتی که خطوط موجود از کار بیفتند یا ایمنی آن‌ها تهدید شود، اعتماد عمومی به این سیستم حمل‌ونقل آسیب خواهد دید.

مترو تهران در طول دو دهه گذشته نماد پیشرفت شهری و مدرنیزاسیون پایتخت بوده است، حفظ این دستاورد تنها با توجه جدی به نگهداشت، تأمین قطعات یدکی و انجام به‌موقع تعمیرات اساسی ممکن است. همان‌طور که توسعه مترو اهمیت دارد و با جدیت در دستور کار این دوره مدیریت شهری قرار گرفته، نگهداشت و اورهال ناوگان نیز باید با همان جدیت و اولویت پیگیری شود تا دیگر شاهد توقف‌های پی‌درپی و نارضایتی گسترده شهروندان نباشیم.