نقش ایران به عنوان پل میانجی بین هند و پاکستان

حادثه تأسف بار ۲۲ آوریل در منطقه پاهلگام کمشیر که تحت کنترل هندوستان قرار دارد، رویدادی عمیقاً ناگوار بود. این حمله جان ۲۶ نفر از جمله چند فرد خارجی و شهروندان هندی را گرفت. فارغ از مباحث مرتبط با قومیت، ملیت یا جنسیت، این رویداد ناگوار بوده و تحت هر شرایطی محکوم میشود. در این میان اما پرسشهایی درباره انگیزه عاملان این حمله و احتمال دخالت دولتها باقی مانده است. در پی این رویداد، تنشها میان هند و پاکستان افزایش یافته و دهلی نو این حمله را به اسلام آباد نسبت می دهد.

در این میان نکته حائز اهمیت این است که وضعیت کنونی مرتبط با اختلافات دیرینه دو طرف نیست. حافظه تاریخی ما نشان می دهد که تاکنون سه جنگ بین این دو کشور رخ داده و مناقشات مرزی متعدد و دیگر اختلافات همچنان در بین این دو همسایه پابرجاست و طی سال های اخیر اقدامات هر یک از دو کشور در منطقه مناقشه برانگیز کشمیر همواره با چالش طرف مقابل روبه رو شده است. بنابراین، همواره امکان تشدید تنشها وجود داشته و حادثه پاهلگام خشم فروخورده ای را عیان کرده که با سرعت زیادی به گفتمان تند و تبادل پیام های خشن منجر شده است. با توجه به اینکه منطقه فوق از قبل نیز در وضعیت عادی به سر نمی برد، امید میرود این تنشها به سرعت فروکش کند.

نقش مهم ایران در حل مناقشه

در حال حاضر دولت پاکستان هرگونه دخالت در این حمله را به شدت رد کرده است. با این حال، در پی این حادثه، هند معاهده آبی دو کشور که از سال ۱۹۶۰ میان دو طرف برقرار بوده، به حالت تعلیق درآورده است. باید اذعان داشت که این حادثه دردناک، برای هند و پاکستان بی سابقه نبوده و رویدادهای مشابهی در دیگر کشورها نیز رخ داده است. بنابراین، به باور کارشناسان بهتر است واکنش های احساسی کنترل شود و موضوعاتی که دو کشور به آنها متعهد هستند، مانند جریان آب رود سند به پاکستان، تحت تاثیر این رویداد قرار نگیرد.

زیرا شمار زیادی از مردم مناطق مرزی پاکستان خواه برای کشاورزی، تامین آب آشامیدنی یا دیگر نیازهای خود و برای تأمین معیشت به آبهایی که از هند سرچشمه میگیرد، وابسته هستند؛ این وابستگی تا بخش های جنوبی پاکستان امتداد دارد و چنین اقداماتی میتواند نمونه ای نامناسب برای جامعه بین المللی محسوب شود.

باید پذیرفت که اگر هر کشوری از تعهدات پیشین خود که مستقیماً بر حقوق همسایگانش تأثیر میگذارد، عدول کند، رسمی ناپسند بنا نهاده شده و نهایتا ممکن است به ایجاد رویه ای منفی بینجامد. من باور دارم که برای حل این مناقشه باید تحقیقات بیطرفانه ای انجام شود. در این میان جمهوری اسلامی ایران همواره در خط مقدم ترویج تفاهم و صلح در منطقه بوده و سابقه ای طولانی در این زمینه دارد. قطعا دولت ایران از این مساله استقبال می کند که در ایجاد درک متقابل بین دو کشور مشارکت کند. از منظر تاریخی و فرهنگی هر دو ملت هندوستان و پاکستان دوستان ایران هستند و پیوندهای تاریخی و فرهنگی میان مردم ایران و این کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران میتواند با تکیه بر این اعتبار و سابقه طولانی، امیدوار باشد که پلی برای ایجاد تفاهم صلح آمیز میان پاکستان و هند بنا کند .

اشاره به این موضوع ضروری است که کشورهایی که توانایی کاهش اختلافات را دارند، می توانند در عرصه بین المللی تغییرات بزرگی ایجاد کنند. تا آنجا که میدانیم، موضع ایران همواره نسبت به پاکستان و هند متوازن بوده و هر دو کشور شرکای مهم تجاری و اقتصادی ایران محسوب و در برخی موارد، حتی متحد سیاسی آن محسوب می شوند. پاکستان همواره مواضع ایران را محترم شمرده و هند نیز چنین بوده است. در بسیاری از مجامع بین المللی، هند به ایران کمک کرده و اگر امروز ضرورتی احساس شود، ایران آماده است تا قدم پیش گذارد و با تکیه بر اهرم دیپلماتیک خود از هر دو کشور حمایت کند. در این راستا وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی، روز جمعه از هند و پاکستان خواست تا خویشتنداری کنند و اعلام کرد ایران آماده کمک به کاهش تنش ها است.