۵۷ درصد بازار بدهی در اختیار بانک مرکزی و بانک‌ها

به گزارش کانون، داده‌های ارائه شده در گزارش بازار بدهی کارگزاری فیروزه آسیا نشان می‌دهد به علت اعمال سیاست‌های انقباضی دولت‌ها، در سال‌های اخیر، بازار اوراق بدهی توسعه پیدا کرده است.

مزایای توسعه بازار بدهی

گسترش بازار بدهی از چند جهت می‌تواند حایز اهمیت باشد.از یک سو افزایش حجم بازار بدهی، راه را برای تامین مالی پایدار دولت و شرکت‌ها فراهم می‌کند. یعنی دولت می‌تواند با انتشار اوراق منابع لازم خود برای پروژه‌ها یا کسری بودجه خود را تامین کند. تامین مالی از طریق اوراق به جای استقراض مستقیم از بانک مرکزی، می‌تواند از افزایش پایه پولی و نقدینگی نیز جلوگیری کند و در نتیجه فشار تورمی را کاهش دهد. از طرف دیگر، با افزایش بازار بدهی وابستگی به نظام بانکی کاهش پیدا می‌کند و دولت و شرکت‌ها می‌توانند از راه‌هایی به غیر از بانک‌ها اقدام به تامین مالی کنند. این موضوع فشار بر سیستم بانکی را نیز کاهش می‌دهد و به بهبود سلامت بانک‌ها و کاهش احتمال بحران بانکی کمک می‌کند.

در صورت گسترش ادامه‌دار بازار بدهی، شرکت‌ها می‌توانند اوراقی متناسب با نیاز خود منتشر کنند، این روند در بلند مدت به کاهش هزینه تامین مالی شرکت‌ها منجر خواهد شد. مهم‌ترین مزیت افزایش حجم بازار بدهی، افزایش شفافیت و کارایی اقتصادی است. انتشار اوراق بدهی معمولا با الزامات افشای اطلاعات مالی همراه است که باعث افزایش شفافیت مالی در بازار می‌شود. با افزایش بازار بدهی، بانک مرکزی اثرگذارتر از قبل می‌تواند سیاست‌های اقتصادی خود را به انجام برساند.

ساختار بازار بدهی

بازار بدهی را عموما در قالب زیر دسته‌بندی می‌کنند:

بازار سرمایه:

بازار سرمایه (Capital Market) به بازارهای مالی برای خرید و فروش اوراق قرضه یا اوراق بهادار، با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید اطلاق می‌شود. در معمول‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

بازار اولیه در بورس محلی است که در آن عرضه و فروش اوراق بهادار برای اولین بار انجام می‌شود. در بازار ثانویه، دارایی‌هایی که ابتدا در بازار اولیه عرضه شده‌اند، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرند.

بازار پول:

بازار پول(Money Market) بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یکسال دارند. همچنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد.

بازار کالا:

بازار کالا(Commodity Market) یک بازار سازمان یافته ‌است که کالاهای مختلف مانند گندم، ذرت، شکر، قهوه، غلات و همچنین فلزات با ارزش در آن معامله می‌شوند. قسمت عمده معاملات در این بورس به منظور خرید، فروش و تحویل در آینده صورت می‌گیرد.

رتبه بندی اوراق

رتبه‌بندی اوراق بدهی (مثل اوراق قرضه) به ارزیابی توانایی یک صادرکننده اوراق بدهی برای بازپرداخت اصل و سود این اوراق اشاره دارد. این رتبه‌بندی‌ها معمولا در آژانس‌های اعتبارسنجی انجام می‌شوند و می‌توانند به سرمایه‌گذاران کمک کنند تا ریسک مرتبط با خرید اوراق را ارزیابی کنند.

شاخص کل صکوک فرابورس

شاخص کل صکوک فرابورس ایران یا شاخص اوراق بدهی، نشانگری است که میزان بازده سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی را نشان می‌دهد. میزان بازده در این اوراق از دو بازده قیمت (Price return) ) و بازده بهره (Interest return) تشکیل می‌شود.

در این شاخص نیز از میانگین وزنی استفاده می‌شود به این ترتیب که وزن هر ورقه بدهی معادل حجم انتشار آن است.

شاخص بدهی یا سیندکس به شکل هم وزن نیز محاسبه می‌شود. ضمن این‌که شاخص بدهی انواع مختلفی مانند شاخص اسناد خزانه اسلامی فرابورس ایران، شاخص اوراق دولتی فرابورس ایران، شاخص اوراق غیردولتی فرابورس ایران و … دارد.