تعهد تهران به حفظ امنیت و عدالت جهانی

کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند، مجموعه ای از نخبگان و افراد تحصیلکرده در کشورها شبه قاره هند یعنی هندوستان، پاکستان و بنگلادش است که با تکیه بر تجارب علمی و عملی خود تلاش می‌کند، وظایف خود در قبال مردم و جامعه ایران را به درستی ایفا کرده و در صورت لزوم نظرات کارشناسی و مشاوره‌ای خود را به دولت‌ها فارغ از مناسبات حزبی و سیاسی ارائه می کند. یکی از اعضای کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند، ماشالله شاکری سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در پاکستان است که با توجه به تجربیات خود، نقطه نظراتش را در اختیار رسانه ها قرار می دهد. این متن ترجمه یادداشت ایشان در روزنامه ایران دیلی است.
سرزمین ایران دارای جغرافیای منحصربه‌فردی بوده و موقعیت این کشور در غرب آسیا به گونه ای است که با ۱۵ کشور همسایه است، این شرایط نقشی کلیدی در شکل‌دهی به سیاست خارجی ایران در طول تاریخ داشته است. باید اذعان داشت که اهمیت روابط همسایگی برای ایران فراتر از روابط سیاسی معمولی است؛ این رویکرد بازتاب دهنده چشم‌اندازی گسترده‌تر است که تعامل دوجانبه را با مأموریتی منطقه‌ای ترکیب می‌کند.
در واقع سیاست ایران و همسایگانش صرفاً در قالب همکاری های موردی نیست، بلکه این سیاست شامل گام برداشتن برای ایجاد صلح، ثبات و رفاه مشترک در فراسوی مرزهایش است. این رویکرد چه در دوران ریاست‌جمهوری مرحوم ابراهیم رئیسی و چه در دوره جانشین او، رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، به عنوان اصلی مهم از سیاست خارجی ایران باقی مانده است.
در این میان پاکستان یکی از مهم‌ترین همسایگان ایران محسوب می‌شود. کشوری با جمعیتی بیش از ۲۰۰ میلیون نفر و پیوندهای تمدنی عمیق با ایران که سبب شده است پاکستان جایگاهی حیاتی در محاسبات منطقه‌ای تهران داشته باشد.
سفر دوشنبه‌ عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، به اسلام‌آباد – که دومین سفر او در طی هفت ماه گذشته بود – دو محور مهم را نشان داد: تاکید ایران بر دیپلماسی و صلح‌سازی منطقه‌ای. این سفر همچنین بر تقویت روابط دوجانبه متمرکز بود.
درک این مساله در تحلیل روابط دو کشور ضروری است که ایران و پاکستان نه‌تنها از نظر جغرافیایی به هم نزدیک هستند، بلکه دهه‌هاست به عنوان شرکای تجاری با یکدیگر همکاری می‌کنند. ایران منابع انرژی مورد نیاز پاکستان را تأمین می‌کند، در حالی که پاکستان محصولات کشاورزی خود را صادر می‌کند که برای بازار غذایی ایران ضروری است. به این ترتیب شاهد هستیم که رابطه اقتصادی این دو کشور بر اساس نیازهای متقابل و ظرفیت‌های مشترک شکل گرفته است.
از نظر فرهنگی نیز این دو همسایه درهم‌تنیده هستند. دهه‌ها همکاری مشترک در حوزه‌های هنر، آموزش و گفت‌وگوی مذهبی، زمینه را برای درک متقابل عمیق فراهم کرده است. از جنبه سیاسی، پاکستان نقش کلیدی در سازمان همکاری اسلامی (OIC) ایفا می‌کند، جایی که ایران همواره خواستار همکاری نزدیک‌تر – به‌ویژه در مسئله فلسطین – بوده است. احساسات طرفداران فلسطین در جامعه پاکستان – از عموم مردم تا علما و روشنفکران – به شدت قوی است. روزنامه‌های پاکستانی روزانه سرمقاله‌هایی درباره غزه منتشر و برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی میزگردهایی درباره این بحران برگزار می‌کنند.
البته باید اعتراف کرد که این یک جنبش مردمی است و در سطح دولت‌ها هنوز نیاز به رایزنی‌های ساختاریافته‌تری وجود دارد تا جهت‌گیری‌ها و مواضع سیاستی بین ایران و پاکستان به میزان بیشتری هماهنگ شده و در این مسیر، سازمان همکاری اسلامی همچنان بهترین بستر برای دستیابی به این هماهنگی است.
وزیر امورخارجه ایران به عنوان بخشی از هدف سفر دوشنبه خود، گفت‌وگوهای سطح بالایی را با مقامات پاکستانی انجام داد که نمونه‌ای از تبادلات دیپلماتیک بین دو کشور هم‌فکر و دوست محسوب می‌شود اما بعد دوم و گسترده‌تر این سفر، نشان‌دهنده دیپلماسی فعال ایران در ترویج صلح و ثبات در منطقه است. ایران در این راستا نشان داده است که آماده است فراتر از منافع خود یا نیازهای داخلی‌اش به مسائل ورود کرده و منابع دیپلماتیک خود را برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای هزینه کند.
در همین راستا است که عراقچی به زودی به هند نیز سفر خواهد کرد – اقدامی که در راستای این استراتژی دیپلماتیک گسترده‌تر قرار دارد. با توجه به رویکرد متوازن ایران نسبت به این دو کشور جنوب آسیا، هدف نهایی این است که از نفوذ خود برای هموار کردن راه گفت‌وگو و در نهایت، ایجاد پل‌های ارتباطی بین پاکستان و هند استفاده شود.

شایان ذکر است که ایران این مسیر دیپلماتیک را در حالی دنبال می‌کند که با چالش‌های داخلی و بین‌المللی متعددی از جمله مذاکرات پرحاشیه هسته‌ای با ایالات متحده مواجه است. اما این چالش‌ها باعث نشده ایران نقش و مأموریت منطقه‌ای خود را فراموش کند. سفر اخیر عراقچی به پاکستان و سفر قریب‌الوقوع او به هند، پیامی روشن نه‌تنها به این دو کشور، بلکه به جامعه بین‌المللی می‌فرستد که ایران همچنان عمیقاً متعهد به ترویج صلح، امنیت و همکاری عادلانه و پایدار در مقیاس جهانی است.