دکتر احسان محمدحسینی، پژوهشگر، باستان شناس و نویسنده

از میسور تا تهران: مسیر پرافتخار علمی

دکتر احسان محمدحسینی، متولد دوم مردادماه ۱۳۵۸، تحصیلات خود را در مقطع دکترای باستان‌شناسی و معماری سنگی و صخره‌ای از دانشگاه میسور هندوستان به پایان رساند. وی پیش از این نیز موفق به اخذ مدرک ام‌فیل (پیش‌دکترا) با رتبه‌ی ممتاز از همان دانشگاه شده بود. دکتر محمدحسینی در مقطع کارشناسی ارشد نیز با رتبه‌ی ممتاز از دانشگاه میسور فارغ‌التحصیل شد و کارشناسی خود را در رشته‌ی باستان‌شناسی و هنر از دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر دریافت کرد.

دکتر  احسان محمدحسینی علاوه بر فعالیت‌های علمی، در عرصه‌های اجرایی نیز حضوری پررنگ داشته است. وی در حال حاضر مدیریت کمیته روابط عمومی و رسانه‌ی مجمع اسلامی فارغ‌التحصیلان خارج از کشور را بر عهده داشته و عضویت در شورای مرکزی و دبیر رسانه و روابط عمومی کانون اسلامی فارغ‌التحصیلان شبه‌قاره هند از دیگر مسئولیت‌های اجرایی ایشان است.

در حوزه‌ی میراث فرهنگی نیز، دکتر محمدحسینی به عنوان باستان‌شناسی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشغول به کار است. وی پیش از این نیز در معاونت روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری تهران در حوزه مطالعات و پژوهش‌های بین‌المللی فعالیت کرده است.

فعالیت‌های علمی و پژوهشی

دکتر محمدحسینی به عنوان مدرس دانشگاه در مقاطع کارشناسی ارشد، کارشناسی و کاردانی در دانشگاه‌های پیام نور، رجا و موسسه‌ی آموزش عالی دهخدا تدریس کرده است. همچنین، وی در در طول تحصیل در دوره دکتری، به عنوان مدرس مدعو در دانشگاه سنت‌زاویر بمبیی نیز به عنوان مدرس باستان‌شناسی فعالیت داشته است.

در حوزه‌ی پژوهش، دکتر  احسان محمدحسینی مقالات متعددی را در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارائه کرده است. از جمله‌ی این مقالات می‌توان به ارائه‌ی مقاله در نوزدهمین کنفرانس بین‌المللی ترافیک و مهندسی حمل‌ونقل با عنوان «تعریف و ارزیابی قابلیت پیاده‌روی در تهران» اشاره کرد. وی همچنین، مقالاتی در زمینه‌ی مطالعه‌ی معماری ابنیه‌ی حاشیه‌ی شمالی خلیج فارس و ارتباطات فرهنگی، تاریخی و هنری ایران و هند در هزاره‌ی نخست پیش از میلاد از دیگر آثار پژوهشی ایشان است.

مقالات برجسته‌ی بین‌المللی

دکتر محمدحسینی در کنفرانس‌های بین‌المللی متعددی شرکت کرده و مقالاتی ارائه داده است که از جمله‌ی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارائه‌ی مقاله با عنوان «روابط فرهنگی بین ایران و هند در هزاره‌ی نخست پیش از میلاد» در کنفرانس بین‌المللی «روابط علمی و فرهنگی ایران و هند» در دانشگاه میسور هندوستان در سال ۲۰۱۵.
• ارائه‌ی مقاله با عنوان «عوامل انگیزشی در رفتار مصرف‌کنندگان محصولات گردشگری» در کنفرانس بین‌المللی گردشگری کشور عمان در نوامبر ۲۰۱۴.
• ارائه‌ی مقاله با عنوان «تأثیرات سبک معماری و ستون‌های هخامنشی در هنر و معماری مانوری» در نشریه‌ی مطالعات ایران‌شناسی در سال ۱۳۹۶.
• ارائه‌ی مقاله با عنوان «جاده‌ی شاهی، اولین شبکه‌ی راه‌های جهان» در ششمین کنفرانس بین‌المللی «دانش در هزاره‌ی جدید» در سال ۱۳۹۰.

تألیف و ترجمه: گنجینه‌ای از دانش

دکتر احسان محمدحسینی، طی سال های پیشین با خلق آثاری ماندگار، نشان داده است که علم و هنر در کنار هم می‌توانند به زیبایی در هم بیامیزند.

سه اثر مهم ایشان به زبان فارسی ، یعنی معبد مهتاب، زبان تخصصی هنر و تهران گذرگاه جهانگردان، هر یک در حوزه‌ی خود، گواهی بر توانایی‌های علمی، ادبی و هنری دکتر محمدحسینی هستند.

معبد مهتاب: جلوه‌ای از شعر و احساس

معبد مهتاب اولین مجموعه شعر دکتر احسان محمدحسینی است که در سال ۱۳۸۷ توسط انتشارات روناس منتشر شد. این مجموعه، شامل اشعاری است که در قالب‌های مختلف، از جمله مثنویِ غزل و سپید، سروده شده‌اند. اشعار این کتاب، بازتاب‌دهنده‌ی نگاه عمیق و احساس‌برانگیز دکتر محمدحسینی به زندگی، عشق، طبیعت و تاریخ است.

وی در مقدمه‌ی کتاب، می‌نویسد: «این دفتر، اولین مجموعه شاعری است که می‌خواهد سهم خود را از تاریخ ادبیات سرزمینی مطالبه کند که گنجینه‌ای است از زیبایی‌ها.»

اشعار این مجموعه، با زبانی نرم و موزون، مفاهیم عمیق عرفانی، عاشقانه و اجتماعی را بیان می‌کنند. دکتر احسان محمدحسینی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره‌ی این مجموعه گفت:  «شعر گاهی در قالب‌های نوین باید بیان شود و گاهی به زبانی نو. من در قالب‌های کهن بیشتر مثنوی و غزل می‌گویم، اما معتقدم که بسیاری از مسائل را با قالب‌های کهن نمی‌توان مطرح کرد.»

زبان تخصصی هنر: گامی در جهت آموزش هنر ایرانی

کتاب “زبان تخصصی هنر” یکی از آثار آموزشی دکتر احسان محمدحسینی است که به همراه دکتر سید محسن حاجی سید جوادی تألیف شده است. این کتاب، به عنوان منبع درسی برای دانشجویان رشته‌های هنر در دانشگاه پیام نور تدوین شده و به بررسی مهم‌ترین رویکردهای هنر ایرانی می‌پردازد.

این کتاب در هفت فصل، به معرفی و تشریح هفت هنر اصیل ایرانی پرداخته است: 

۱. فرش و قالیچه 

۲. فلز و فلزکاری

۳. کاشی‌کاری و سفالگری 

۴. نقاشی ایرانی 

۵. خوشنویسی

۶. شیشه‌گری 

۷. چوب و خراطی

دکتر احسان محمدحسینی در گفتگو با رسانه ها درباره‌ی این کتاب گفت: «از آنجایی که فقدان وجود چنین منبع درسی برای دانشجویان دانشگاه پیام نور احساس می‌شد، با همراهی دکتر سید محسن حاجی سید جوادی این اثر را تألیف کردیم. در این کتاب، سعی کردیم هم به واژگان انگلیسی و هم به ریشه‌های ایرانی هنرها بپردازیم زیرا دانشجویان رشته هنر باید هم با واژگان انگلیسی آشنا باشند و هم ریشه‌هنرهای سرزمین خود را بدانند.»

تهران گذرگاه جهانگردان: نگاهی نو به تاریخ تهران

کتاب “تهران گذرگاه جهانگردان” اثری است که با همکاری دکتر احسان محمدحسینی، دکتر مهدی فلاحی پناه و رویا خسروبیگی تألیف شده است. این کتاب، تهران را از نگاه جهانگردان و سفرنامه‌نویسان خارجی به تصویر کشیده و به بررسی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و معماری این کلان‌شهر می‌پردازد.

در این کتاب، سفرنامه‌های جهانگردان از کشورهای مختلف از جمله انگلستان، فرانسه، روسیه و ایتالیا، گردآوری شده‌اند. این سفرنامه‌ها، تهران را از قرن نهم هجری و عصر تیموری تا اواخر دوره‌ی قاجار توصیف می‌کنند و خواننده را به سفری تاریخی در دل پایتخت ایران می‌برند.

دکتر احسان محمدحسینی در این کتاب، با نگاهی دقیق و پژوهشی، تاریخ پرفرازونشیب تهران را از دوران قاجار تا به امروز مرور کرده و نقش این شهر را به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و سیاسی ایران برجسته می‌سازد. وی درباره‌ی این کتاب گفت: 

«هدف ما این بود که تهران را از زاویه‌ای متفاوت و از نگاه جهانگردان خارجی به تصویر بکشیم. این کتاب، پنجره‌ای به گذشته‌ی تهران است که از طریق آن می‌توانیم تغییرات این شهر را در طول زمان بررسی کنیم.»

این کتاب، نه تنها برای گردشگران خارجی، بلکه برای ایرانیانی که می‌خواهند تهران را بهتر بشناسند، مرجعی ارزشمند است.

کتاب های منتشر شده در هندوستان

دکتر احسان محمدحسینی علاوه بر تألیف کتاب‌های فوق، در انتشار چندین اثر مشارکتی در هندوستان نیز نقش داشته است. این کتاب‌ها که حاصل همکاری ایشان با پژوهشگران و ناشران هندی است، به موضوعات فرهنگی، تاریخی و هنری مشترک بین ایران و هند پرداخته‌اند. این آثار، گواهی بر تعهد دکتر محمدحسینی به گسترش روابط فرهنگی و علمی بین دو کشور ایران و هند هستند.

۱. سرفصل  “Similar Designs and Symbols in Indo-Achamenid Art”

این کتاب که در سال ۲۰۱۴ توسط انتشارات Tara Prints در میسور هندوستان منتشر شد، حاوی مقالات برگزیده‌ی کنفرانس‌های بین‌المللی دانشجویان برتر  دانشگاه میسور است که دکتر محمدحسینی به عنوان یکی از نویسندگان در آن مشارکت داشته است. این اثر به بررسی شباهت‌های طراحی و نمادها در هنر و معماری دوره‌ی هخامنشی و هندوستان می‌پردازد و نشان‌دهنده‌ی تأثیرات متقابل فرهنگی بین دو تمدن کهن ایران و هند است.

۲. سرفصل “Indo-Achamenid Stone Pillars and Pillared Hall”

این کتاب نیز در سال ۲۰۱۵ توسط انتشارات Tara Prints در میسور هندوستان منتشر شد. دکتر محمدحسینی به عنوان یکی از نویسندگان این اثر، در سرفصلی مجزا به بررسی ستون‌ها و تالارهای سنگی دوره‌ی هخامنشی و تأثیرات آن‌ها بر معماری هندوستان پرداخته است. این کتاب، مرجعی ارزشمند برای پژوهشگران حوزه‌ی باستان‌شناسی و تاریخ هنر است.

۳. سرفصل “Cultural Relations between Iran and India in the First Millennium B.C”

این کتاب که در سال ۲۰۱۷ توسط انتشارات  Sathyasri Printers  در بنگلور هندوستان منتشر شد، حاصل همکاری دکتر محمدحسینی با پژوهشگران هندی است. این اثر به بررسی روابط فرهنگی، تاریخی و هنری بین ایران و هند در هزاره‌ی نخست پیش از میلاد می‌پردازد و نشان‌دهنده‌ی پیوندهای عمیق بین دو تمدن باستانی است.

این سه کتاب، نه تنها به عنوان منابع علمی ارزشمند در حوزه‌ی باستان‌شناسی و تاریخ هنر شناخته می‌شوند، بلکه گواهی بر تلاش‌های دکتر محمدحسینی در جهت تقویت روابط فرهنگی و علمی بین ایران و هند هستند. این آثار، نشان‌دهنده‌ی تعهد ایشان به پژوهش‌های بین‌فرهنگی و ترویج میراث مشترک ایران و هند در سطح بین‌المللی است

فعالیت‌های حرفه ای در حوزه روزنامه‌نگاری

دکتر احسان محمدحسینی از سال‌های آغازین فعالیت حرفه‌ای خود در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی، به عنوان روزنامه‌نگار و نویسنده در حوزه‌ی میراث فرهنگی و گردشگری فعالیت کرده است. وی در این زمینه، همکاری‌های متعددی با روزنامه‌ها و نشریات معتبر کشور داشته است. از جمله این همکاری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نویسنده و خبرنگار در روزنامه حیات نو: احسان محمدحسینی در سال های ۸۰ تا ۸۲ به عنوان نویسنده و خبرنگار در روزنامه حیات نو به بررسی مشکلات میراث فرهنگی کشور پرداخته و مقالات متعددی در این رابطه منتشر کرد.

خبرنگار و نویسنده در روزنامه جام جم: دکتر احسان محمدحسینی در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به عنوان خبرنگار و نویسنده در ضمیمه‌ی گردشگری روزنامه‌ی جام جم فعالیت کرده است. در این مدت، وی مقالات متعددی در زمینه‌ی میراث فرهنگی، گردشگری و تاریخ ایران نوشته است که به روشن‌سازی ابعاد مختلف این حوزه‌ها برای خوانندگان کمک کرده است.

نویسنده در روزنامه همشهری: ایشان همچنین در سال ۱۳۹۲ به عنوان نویسنده‌ی حوزه‌ی میراث فرهنگی و گردشگری در ویژه‌نامه‌ی خوزستان روزنامه‌ی همشهری فعالیت داشته است. مقالات وی در این نشریه، به بررسی جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی استان خوزستان پرداخته و نقش مهمی در معرفی این میراث غنی به عموم مردم ایفا کرده است.

نویسنده و مترجم در خبرگزاری علم و فرهنگ ایران (سیناپرس): دکتر محمدحسینی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ به عنوان نویسنده و مترجم متون تخصصی علمی در خبرگزاری علم و فرهنگ ایران (سیناپرس) فعالیت کرده است. در این مدت، وی صدها یادداشت و مقاله‌ی علمی را به رشته‌ی تحریر درآورده است که بسیاری از آنها به موضوعات پیچیده‌ی علمی و میراث فرهنگی پرداخته‌اند. این مقالات نه تنها در ایران، بلکه در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.

ترویج علم و ارائه مضامین پیچیده به زبان ساده

یکی از ویژگی‌های بارز دکتر محمدحسینی در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری، توانایی ایشان در ارائه‌ی مضامین پیچیده‌ی علمی به زبان ساده و قابل فهم برای عموم مردم است. وی با تسلط بر موضوعات علمی و فرهنگی، توانسته است مفاهیم دشوار را به گونه‌ای بیان کند که برای خوانندگان غیرمتخصص نیز جذاب و قابل درک باشد. این توانایی، نشان‌دهنده‌ی تسلط وی بر موضوعات علمی و همچنین مهارت‌های ارتباطی بالای ایشان است.

با مرور صفحات وب و منابع مختلف، می‌توان به صدها یادداشت و مقاله‌ی علمی از دکتر محمدحسینی دست یافت که نشان‌دهنده‌ی اهتمام وی به ترویج علم و دانش است.

نویسندگی در هفته‌نامه‌های تخصصی: دکتر احسان محمدحسینی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ به عنوان نویسنده و مترجم مقالات در هفته‌نامه‌های تخصصی مانند «هفته نامه هتل» و «تعطیلات نو» فعالیت کرده است. در این نشریات، وی به بررسی موضوعات مرتبط با میراث فرهنگی، تاریخ و هنر پرداخته و با زبانی ساده و روان، این مفاهیم را به خوانندگان منتقل کرده است.

وی طی سال های متوالی با نوشتن مقالات و یادداشت‌های علمی، به گسترش دانش و آگاهی در جامعه کمک کرده و این مقالات، نه تنها برای متخصصان، بلکه برای عموم مردم نیز مفید بوده و به افزایش سطح علمی و فرهنگی جامعه کمک کرده است.