باستان شناسی میراث مشترک هند وایران(قسمت اول)

در روز ۲۴ فروردین ۱۳۲۸ و به روایتی در ۲۴ فروردین ۱۳۳۲ طبق شناسنامه در شهر زیبای خرم آباد درخانواده ای اصیل، سنتی و مذهبی چشم به جهان گشودم. جد پدری من، زنده یاد حاج محمدصالح توسلی، از بازرگانان و زمینداران بزرگ و مورد احترام و اعتماد مردم بود. در آن زمان شهر خرم آباد دو محله کهن و مشهور داشت به نامهای
درب دالکان و پشت بازار و هنوز هم با وجود وسعت گسترده شهر و ایجاد محالت بسیار، این دو محله همچنان شهرت خود را حفظ کرده اند هر چند دیگر خانواده های بزرگ و مشهور پیشین به محالت جدید یا شهرهای دیگر نقل مکان کرده اند. جمعیت اصلی خرم آباد در آن زمان شامل دو گروه بزرگ بود، یکی شهرنشینان و دیگری خوانین. شهرنشینان طبق شنیده ها، حدود پنجاه خانواده بودند که از جاها و نواحی دیگر و در زمانهای دور به این شهر، که ناحیه ای کوچک خوش آب و هوا بود، کوچیده بودند. از اینان، آنان که مال و منالی داشتند هم در شهر به کسب و کار پرداختند و هم در روستاهای اطراف صاجب زمین و باغات شده و منشا خیر و برکت در هر دو جا شدند. از نام و نشان اینان مشخص است که در آغاز هیچ وابستگی قومی و ایلی با خوانین و روستانشینان نداشتند و از نام آنها در خصوص ریشه سرزمین شان چیزی روشن نیست. دسته دوم، مردمان ایلی و طایفهای بودند که از آغاز در روستا و خارج از شهر زندگی میکردند و بعدها آرام آرام به خرم آباد رفته و در آنجا صاحب خانه و گهگاه شغل و درآمده شده و گاه در هر دو جا مشغول کار و زندگی شدند. از نام و شهرت آنان میتوان وابستگی آنان را به ایل یا طایفه شان شناخت؛ مانند بیرانوند، سگوند، دالوند، چغلوند، کاکاوند، کمالوند، کولیوند و… پدر بزرگم هم در شهر صاحب خانه اعیانی بزرگ و دوطبقه بود و هم در روستایی که هنوز به همان نام پیشین ( هوالندشت)در نزدیکی شهر خرم آباد در مسیر جاده اصلی بروجرد به خرمآباد واقع است صاحب باغ و زمین بود. در طول حیات بابرکت خویش ناگزیر چهار همسر (بعد از درگذشت هر کدام از آنها اختیار نمود و از این وصلت ها ۱۰ پسر و دو دختر داشت. وی در سال ۱۳۲۷ نخستین مسجد خرم آباد را در کنار محل سکونت خود در درب دالکان بنا نمود که امروزه جزو میراث فرهنگی شهر به ثبت رسیده است و همچنان مرکز عبادت و آموزههای دینی مردم آن محله است. یکی از فرزندان وی به نام شادروان محمد حسین توسلی نخستین فرد در خرم آباد بود که به درجه لیسانس مفتخر شده بود. سایر فرزندان وی همه تحصیل کرده و شامل متخصص و جراح چشم، حقوقدان، سرهنگ نیروی انتظامی، کارشناس کشاورزی، کارشناس اقتصادی، رئیس بانک سپه، رئیس آموزش و پرورش، کارشناس نفت، و دو تن فعال در کار آزاد و بازار بودند. از پسران فقط سه تن در قید حیات هستند. یکی از دوستان پژوهشگر که بر روی اسناد تاریخی لرستان کار کرده و ده ها سند معتبر منتشر کرده است، چند سال پیش سندی به من نشان داد که پدر بزرگ نماینده رسمی حضرت آیت ا… حائری شیرازی (ره ) در خرم آباد بوده و وجوهات از طرف ایشان جمع آوری و صرف امور خیریه میکرده است.
ایشان بعد از عمری خدمت در اسفند ۱۳۴۷ دار فانی را وداع گفت و در یکی از حجره های مسجد خویش که قبال مشخص کرده بود به خاک سپرده شد.

استاد محمد مهدي توسلي
مدرک لیسانس خود را در رشته تاريخ از دانشگاه شیراز ۱۳۴۷-۱۳۵۲ اخذ کرد
فوق لیسانس تاريخ فرهنگ هند باستان و باستان شناسي را از مؤسسه عالي تحقیقات دكن در دانشگاه پونای هند سال‌های ۱۳۵۵-۱۳۵۸ دریافت کرد
ایشان به دریافت درجه دكتري باستان شناسي در گرایش انسانشناسی از مؤسسه عالي تحقیقات دكن در دانشگاه پونای هند در سالهای ۱۳۷۰-۱۳۷۴ موفق گردید.

تاکنون ۲۳ عنوان کتاب از استاد توسلی چاپ و منتشر شده است از آنجمله:

پيوستگي هاي فرهنگي در آسيا از دیدگاه باستانشناسی ايران- هند – پاكستان انتشارات منزا پرس، اسلام آباد: ۱۳۷۷

ميراث تيمور ترجمه از زبان انگلیسي نوشته پروفسور احمد حسن دانی، انتشارات اس تی پرنترز، راولپندی ۱۳۷۸

انسان شناسي ماقبل تاریخ ایران )به زبان انگلیسي(، انتشارات اس تی پرنترز، راولپندی: ۱۳۷۸

مقدمه بر استخوان شناسي و آناتومي استخوان )براي رشته باستان شناسي(، انتشارت اس تی پرنترز، راولپندی:۱۳۷۹

گزارش بررسی و حفاری فصل اول و دوم تپه صادق، سیستان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.۱۳۹۲

سيمای شبه قاره هند )فرهنگ، باستانشناسی، انسان شناسی، هنر و معماری(. قم: نشر مجمع ذخاير اسلامی، ۱۳۹۴

تاریخ آصفحاهيان گلزار آصفیه، اثر خان زمان خان، به تصحیح و مقدمه محمد مهدي توسلي، انتشارت سمن لاهور، مرکز تحقیقات فارسی ايران و پاکستان: ۱۳۷۷

راحت الطالبين، نسخه خطي اثر مخدوم كشمیري، به تصحیح محمد مهدي توسلي، انتشارات اس تی پرنترز

مجموعه مقالات سمينار بين المللي زبان و ادبيات فارسي در سند به اهتمام محمد مهدی توسلی، انتشارات دانشگاه کراچی
و خانه فرهنگ ج.ا.ايران۱۳۸۶

انسانشناسی هندوئيسم، نشر اطلاعات، تهران: ۱۴۰۰

تاریخ تحولات شبه قاره هند، متن درس تاريخ جهان اسلام، مقطع کارشناسی ارشد، نشر پژوهشگاه بین المللی جامعة المصطفی العالمیه: ۱۳۹۵

تاریخ هند، تصحیح انتقادی ۱۰ نسخه خطی ، کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تهران: ۱۳۹۶

طبقات اكبري، تاریخ اسلام در شبه قاره، نسخه خطی به تصحیح و تحشیه و مقدمه محمد مهدی توسلی، سه جلد، آماده چاپ

گفتنی است بيش از ۶۸ مقاله در نشريات علمي پژوهشی ايران از ایشان بچاپ رسیده است.

تهیه وتدوین: کمیته فرهنگی کانون شبه قاره