صادق قطب‌زاده به اتهام کودتا علیه نظام جمهوری اسلامی در 17 فروردین سال 1361 دستگیر شد و پس از بازجویی‌های صورت گرفته و محاکمه توسط دادگاه انقلاب ارتش به اعدام محکوم شد. اما متن اتهامات و دفاعیات قطب‌زاده پس از گذشت بیش از سه دهه از آن دادگاه، حاوی نکات مهمی است که مجموع آن در کتاب خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمسن محمدی‌ری‌شهری، رئیس وقت دادگاه آمده است.
در جلد اول کتاب خاطرات ری‌شهری که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، درباره دادگاه قطب‌زاده آمده است: با عنایت به اطلاعاتی که از فعالیت‌های آقای قطب‌زاده پیش از دستگیری وی وجود داشت و اعترافات او پس از دستگیری، پرونده اتهامی او به سرعت تکمیل شد و به دادگاه ارسال گردید.
در تاریخ 1361/5/23 دادگاه انقلاب اسلامی ارتش برای رسیدگی به اتهامات وی جلسه‌ای تشکیل داد. دادگاه با تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید رسمیت یافت و سپس دادستان انقلاب ارتش متن کیفرخواست علیه متهم ردیف اول "صادق قطب زاده" را قرائت کرد و پس از ذکر مقدماتی در مورد اتهامات وی گفت: موضوع اتهام نامبرده توطئه جهت براندازی و به شهادت رساندن حضرت امام خمینی بوده است.
اتهامات صادق قطب زاده
دادستان انقلاب اسلامی ارتش پس از ذکر مشخصات قطب‌زاده درباره اتهامات وی چنین گفت:
«1- رهبری کردن عده‌ای جهت براندازی نظام جمهوری اسلامی در زیر پوشش پیاده کردن جمهوری اسلامی واقعی؛
2- همکاری با چند گروه نظامی به منظور تحقق بخشیدن به اهداف شوم خود؛
3- تغذیه مالی گروه‌های نظامی همکار؛
4- برقراری ارتباط و حتی همکاری و تهیه پوشاک جهت مفسدین جریانات شمال؛ این ارتباط به نحوی بوده که متهم سه روز قبل از حادثه آمل از آن چه بنا بوده واقع شود، اطلاع داشته است؛
5- اعزام رابط جهت تماس قشقایی‌ها و درخواست کمک از آنها؛
6- اعزام نمایندگی به خارج از کشور جهت گرفتن پول و اطلاعات برای براندازی؛
7- گرفتن مبلغ 60 هزار دلار از خارج "ویل آلون"؛
8- فرستادن سید مهدی مهدوی به عنوان نماینده به عربستان سعودی برای گرفتن پول؛
9- برقراری ارتباط با جامعه سوسیالیست‌ها جهت براندازی و اعزام نمایندگانی نزد آنان؛
10- اعزام نمایندگانی نزد سید کاظم شریعتمداری برای جلب همکاری و تأیید وی؛
11- درخواست اسلحه از خارج با فرستادن لیستی مرکب از اقلام مورد نیاز؛
12- تهیه طرح و به عهده گرفتن رهبری علمیات تسخیر مراکز سپاه و کمیته‌ها و رادیو تلویزیون؛
13- تهیه نقشه چگونگی انهدام بیت امام و شروع به اقدام؛
14- در اختیار بعضی از افراد گروه قرار دادن 2 منزل، یکی نزدیک بیت امام و دیگری خارج از جماران جهت دیده‌بانی و تخریب؛
15- اقدام جهت آزادی اصغر مهاجر یکی از بمبگذاران گروه پارس با دادن مبلغ 500 هزار ریال که جهت این موضوع به عنوان رشوه پرداخت شود؛
16- ضمناً نامبرده به منظور آزادی یکی از منافقین و در جهت تهیه گذرنامه به منظور خروج ضد انقلابیون از کشور، فعالیت‌هایی داشته است.
با عنایت به شرح فوق رسیدگی نهایی به اتهام متهم و صدور حکم شرعی در مورد وی مورد تقاضاست.»
اتابکی دادستان انقلاب ارتش همچنین گفت: تمام موارد کیفرخواست قطب زاده بر اساس موارد صریح اعترافات خودش تنظیم شده و کوچک‌ترین خدشه‌ای در موارد آن نیست.
اعترافات قطب زاده در دادگاه انقلاب
ساعت ۱۰ صبح روز دوشنبه، دادگاه انقلاب ارتش به ریاست آقای ری‌شهری دومین جلسه خود را برای رسیدگی به اتهامات صادق قطب‌زاده و سیدمهدی مهدوی در محل این دادگاه تشکیل داد.
دادگاه با تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید رسمیت یافت و سپس رئیس دادگاه از متهم ردیف اول صادق قطب‌زاده سؤال کرد: شما موارد کیفرخواستی که در جلسه قبلی توسط دادستان انقلاب ارتش قرائت شد را قبول دارید یا نه؟
صادق قطب زاده گفت: من دقیقاً نمی توانم بگویم که با تمام موارد کیفرخواست موافقم. برخی از مطالب کیفرخواست بالاجمال درست نیست و برخی مطالب آن بالاجمال درست است. برخی موارد آن درست و برخی موارد آن نادرست است؛ بنابراین من نمی‌توانم بگویم به طور دربست کیفرخواست را قبول دارم یا نه.
وی سپس افزود: از حدود یک سال‌ونیم قبل، آقای کامبیزی که به منزل من رفت و آمد می‌کرد مطالب خیلی کلی بدون این که هیچ ربطی به سازمان و تشکیلاتی داشته باشد را مطرح می‌کرد. وی بعد از دو بار صحبت‌های کلی، رفت و مجدداً حدود سه الی چهار ماه قبل از دستگیری من مجدداً آمد و همان صحبت‌ها را تکرار کرد. وی در یکی از جلسات اظهار داشت که دارای تشکیلاتی می‌باشد و از من تقاضای همکاری کرد که من قبول کردم و قرار شد وی نیز با دوستانش صحبت کند که کرد. در جلسه بعدی نامبرده به اتفاق آقای حبیب‌زاده به منزل من آمد و همان صحبت‌های قبلی در این جلسه تکرار شد... حدود یک ماه قبل از دستگیری که آقایان آمدند و صحبت از این مسأله کردند که اگر بخواهیم عملی انجام دهیم این عمل ناظر است بر محاصره بیت امام برای اینکه ورود و خروج انجام نگیرد و گرفتن دیگر نقاط حساس و به خاطر همین مسأله بود که آقای کامبیزی قرار شد برود و آن منزل را از نزدیک ببیند.
رئیس دادگاه: شما چه کسی را برای دیدن منزل مزبور معرفی کردید؟
قطب‌زاده: من آقای شاه‌ویسی را معرفی کردم که برای خرید منزل مزبور برود، او رفت و بعد از دیدن من گفت که تصمیم دارند منزل مزبور را منفجر نمایند که مسأله انفجار با بحث بین خود آنها عملاً منتفی شد. در جلسه بعدی گفتند که تصمیم گرفته‌اند نقاطی را که می‌خواهند بگیرند با توپ بکوبند. من گفتم باید راجع به این مسأله فکر کافی بشود و حاضرم این مطالب را رودرروی آنها نیز در دادگاه تکرار کنم.
به هیچ عنوان از سوی من تصمیمی راجع به این مسأله گرفته نشد و من از تصمیم آنها بی‌خبرم. جلسه بعد قرار بود که راجع به آن مسأله، تصمیم بگیریم که به علت دستگیری افراد، جلسه تشکیل نشد و تصمیم هم منتفی شد. در نتیجه، مسأله کوبیدن بیت امام و سایر نقاط به صورت پیشنهاد از سوی آقایان طرح شد و انفجار منزل منتفی گردید و در مسأله کوبیدن هم، چون من باید تصمیم می‌گرفتم و تصمیم نگرفتم، ولی راجع به تصمیم‌گیری آنها، وجداناً نمی‌دانم.
روزنامه کیهان، دوشنبه 1 شهریور 1361
صادق قطب زاده در ادامه دفاعیات خود گفت: بزرگترین اشتباهم که در این زمینه کردم این بود که اصلاً من روی این افراد تحقیق نکردم که چه کسی هستند و چی هستند و چکاره‌اند و چگونه می‌خواهند عمل کنند و نسبت به کاری به این عظمت، نه تنها یکی از بزرگترین اشتباهاتم، بلکه اجازه بدهید بگویم حماقت‌های بی‌حساب من بود. من اعتمادی کردم که نمی‌باید می کردم.
رئیس دادگاه: راجع به کمیته‌ها و مناطق حساس چه می‌گویید؟
قطب‌زاده: مسأله دو قسمت بود. یکی محاصره و دیگر گرفتن. وقتی محاصره و گرفتن در مورد منزل امام منتفی شد، این‌ها صحبت از کوبیدن نقاط کردند و قرار شد بحث را بعداً انجام دهیم که دیگر امکان پیدا نشد. من به هیچ وجه موافق کوبیدن کورکورانه نبودم، من موافق محاصره و گرفتن بودم، ولی موافق کوبیدن نبودم؛ ولی این مسأله را به این صراحت در جلسه اول به آنها نگفتم.
قسمت دیگر مسأله، ارتباط با یک سلسله افراد خارج از کشور بود. ارتباط من ارتباط امروز و دیروز نبوده و نیست، بلکه من این ارتباطات را در اثر ۱۵،۱۶ سال زندگی در خارج از کشور پیدا کرده‌ام و با برخی از شخصیت‌های بین‌المللی سر و کار داشته‌ام و فعالیت های زیادی نیز در خارج داشته‌ام. من از آن نمونه‌ها بسیار دارم و نمی‌خواهم وقت دادگاه را بگیرم. اگر من تاریخچه زندگی‌ام را بگویم واویلا است!
قطب‌زاده در ادامه سخنان خود گفت: من می‌خواستم از نظرات کلی کشورهای اروپایی و خاورمیانه و بلوک شرق راجع به اوضاع داخلی ایران مطلع شوم، زیرا من داشتم وارد کار تغییر حکومت می‌شدم و برای این کار نیز نیاز به یک سلسله مسائل اطلاعاتی داشتم. به خاطر این مسأله بود که بر اساس آن یک سلسله تماس‌هایی با «ویل آلون» گرفته و ایشان هم با سوسیالیست‌های آلمان تماس گرفتند.
روزنامه جمهوری اسلامی، سه‌شنبه 2 شهریور 1361
سرانجام پس از ۲۴ روز که دادگاه انقلاب ارتش برای رسیدگی به پرونده و صدور رأی نهایی برای صادق قطب‌زاده وارد شور شده بود، رأی خود را دایر بر اعدام صادق قطب‌زاده به جرم اقدام جهت براندازی حکومت جمهوری اسلامی ایران، ترور شخصیت‌های مملکتی و در رأس آنها، ترور رهبر انقلاب امام خمینی، صادر کرد و حکم صادره پس از تأیید دادگاه عالی قضایی به مرحله اجرا در آمد.
