خبرگزاری تسنیم روز شنبه گذشته از کشته شدن مرغهای مبنای «لاین» بر اثر آلودگی پرده برداشت. {اینجا} به‌دلیل اهمیت و حساسیت خبر، موضوع را از مسئولان امر پیگیری کردیم که متأسفانه به نتیجه نرسید تا اینکه یک کارشناس مسئول در حوزه کشاورزی حاضر به گفتگو شد ولی خواست نامش فاش نشود. روز گذشته هم البته در پی تکذیبیه یک مقام مسئول، خبرگزاری تسنیم اصلاح کرد که خط D هنوز دچار مشکل نشده و تنها خط B این سایت بر اثر آلودگی از بین رفته است! {اینجا} قسمت دوم این مصاحبه خواندنی از نظر خوانندگان می‌گذرد.
تسنیم: آیا بعد از خرید گله 11هزارتایی مرغ لاین، هلندیها برای استقرار این مجتمع همکاری می‌کردند، برای مثال، به کارشناسان ما آموزش دادند، یا مدتی همراهی کردند؟
در ابتدا از ایران عده‌ای را برای آموزش بردند هلند؛ اما تداوم نداشت؛ ضمن اینکه قرار بود هلندیها یک گله یازدههزارتایی پشتیبان هم به ما بدهند؛ که اگر گله موجود از بین رفت، یک گله دیگر داشته باشیم، که در جای دیگر و دور از محل اصلی نگهداری شود. ببینید که موضوع پرورش لاین چقدر حساس است! این نژاد کوچکترین آلودگی پیدا کند، کل گله حذف می‌شود؛ دیگر به هیچ وجه نمی‌شود نگه داشت. قرار بود بک‌آپ بگیرند، و گله پشتیبان را ببرند فیروزکوه.
بعد هم قرار بود هلندیها برای آموزش دو سال در ایران باشند و آموزش بدهند؛ اما وقتى می‌بینند که شش ماه گذشته، و به‌خلاف انتظارشان ایرانیها همچنان به‌خوبی دارند یاد می‌گیرند؛ و آنهایی هم که رفتند آموزش دیدند هم حسابی به مسائل تخصصی وارد شده‌اند؛ شش‌ماهه همه هلندیها از ایران می‌روند.
تسنیم: چند کشور در جهان تکنولوژی نگهداری مرغ لاین را دارند؟
پنج کشور اصلی هستند شامل انگلیس، آمریکا، آلمان، هلند و فرانسه. الآن مثلاً نهایت لطفی که به فلان شرکت بزرگ طیور ما می‌کنند این است که از انگلیس نژاد «اجداد» را می‌دهند؛ لاین را اصلاً نمی‌دهند؛ اجداد را ــ آن هم با قیمت گران ــ می‌دهند؛ هر یک جوجه اجداد به‌نظرم بالاى 40 دلار قیمت دارد.
تسنیم: یعنی از نژاد لاین که تولید داخلی است، استفاده نمی‌شود؛ و می‌رویم وارد می‌کنیم؟
البته ما نه‌تنها اجداد بلکه لاین هم داریم؛ ولی مرغداریهای ما الآن دارند بیشتر از نژاد «راس» انگلیس استفاده می‌کنند. لاین ما را اصلاً اجازه نمی‌دهند در بازار بیاید؛ وقتی در بازار ورود کند، خفه‌اش می‌کنند؛ سالهاست این کار را می‌کنند.
تسنیم: چرا این اتفاق افتاد؟
دو دلیل داشت؛ یکی اینکه نمی‌خواستند ما لاین داشته باشیم؛ می‌خواستند همیشه ما وابسته باشیم؛ دوم اینکه ضعف مدیریتی درون خودمان نگذاشت؛ این دو عامل بود که سبب شد لاین در کشور پا نگیرد.
مثل صنعت خودروسازی؛ که راه انداختیم، ولی خودروهای بی‌کیفیت، یا کم‌کیفیت تولید می‌کنیم. از طرف دیگر هم از آن سمت، از کره و آلمان محصولات ارزان و باکیفیت می‌دهند؛ می‌شود عامل بیرونی‌اش؛ که غالب می‌شود.
تسنیم: مرغداریها چرا راس انگلیسی را به لاین ایرانی ترجیح می‌دهند؟
مرغدار پیش خودش می‌گوید ضریب تبدیل راس 1.8 است؛ برایش خیلی مهم است؛ می‌خواهد مثلاً کیلویی دوهزار تومن به مرغ دانه بدهد؛ صد گرم هم صرفه‌جویی کند برایش خیلی است؛ یعنی هر کیلویی صد تومن صرفه‌جویی کرده؛ حالا شما حساب کن در گله صدهزارتایی چقدر صرفه‌جویی کرده؟ البته عوامل دیگری هم دارد؛ عوامل فرهنگی و ذهنیت مردم.
تسنیم: یعنی چطور؟
ببینید؛ وقتی می‌خواستند لاین آرین را وارد بازار کنند، دیدند هلندیهای نابکار، یک کلک دیگر هم به اینها زده‌اند؛ اینکه نژاد جوجه کبابی به ما داده‌اند، نه نژاد گوشتی.
تسنیم: یعنی نامرغوب است؟
اتفاقاً از راس بهتر است؛ ولی در سنین و وزنهاى پایین. انگلیسی‌ها، با معاونت برخی افراد داخلی فرهنگ مردم را دستکاری کردند. جوجه کبابی را باید در وزن کوچک بفرستید کشتارگاه؛ ضمن اینکه لاین، پاهای بلند، رانهای کشیده، سینه گوشتی و بقیه قسمتهایش کوچک است؛ که بتوانند این را کباب کنند؛ در نتیجه وقتی این را کشتار می‌کنند، پاهای بلند و گردن بلند و اینها را می‌برند؛ که مقدار زیادی پرت دارد؛ ولی از طرفی جوجه لاین ــ چون کبابی است ــ گرانتر است؛ اما به این حساب که جوجه است؛ مجموع گوشتی که می‌دهد کم است؛ یعنی به‌صرفه نیست؛ چون پرت لاشه بیشتری دارد؛ مرغدارها اصطلاحاً می‌گویند «قیمت قپان» کمتری دارد. در نتیجه مرغدار به جمع درآمدش نگاه می‌کند؛ البته کاری ندارد پرتش چقدر است؛ یعنى می‌گوید "مرغی که از کشتارگاه بیرون آمده؛ گردن‌بریده، پابریده، برود روی ترازو، کیلویی چند به من می‌دهد؟" بعد می‌بیند راس بیشتر می‌دهد.
نکته مهم دیگری هم داریم. دامپزشکها معتقدند مرغ از سی و پنج روز به بعد، هرچقدر وزنش بالاتر برود، به همان میزان هم بیماریهای بیشتری را به خودش می‌گیرد. اصلاً انواع واکسن و دارو را همان زمان می‌خورد؛ البته قبل از آن هم واکسن و دارو می‌خورد؛ ولی خیلی کم. از سی و پنج روزگی به بعد است که حتى برخى مواد افزودنى را می‌دهند که وزنش بالا برود، این فوق العاده مهم است.
اما این نکته مهمی است که تا 35روزگی ــ که مرز سلامت مرغ است ــ «لاین آرین» از «راس» بهتر وزن می‌گیرد. یعنی هم سالمتر و هم گوشتی‌تر است.
تسنیم: پس تا اینجا یعنی برای مرغدار، در 35روزگی، آرین بهتر است؛ خوب؛ حالا چرا فرمودید که فرهنگ مردم را دستکاری کردند؟
انگلیسی‌ها با استفاده از عواملی که در داخل داشتند، بسیار زیرکانه مردم را ترغیب کردند که به‌خلاف تمام دنیا مرغ چاق و وزن بالا مصرف کنند. یواش یواش با نفوذی که داشتند، جامعه را بردند به‌سمت مصرف مرغ با وزن بالا. البته یکی از دلایلی هم که مردم تمایل بیشتری به مصرف مرغ با وزن بالا دارند دلایل اقتصادی است؛ می‌گویند یک و نیم کیلو مرغ مگر چقدر گوشت دارد؟ کوچک اگر بخریم همه‌اش استخوان است، اصلاً نمی‌دانند که این سالمتر و مقوی‌تر است، چون مرغی که سی و پنج روزه است، جوان است؛ پروتئینش باکیفیت‌تر است؛ سموم بدنش کمتر است؛ دارو و واکسن کمتری خورده و تردتر است؛ یعنی گوشتش نرمتر و قابل هضم‌تر است؛ شما مرغ هلندی یا مرغ مادر تخمگذار که می‌خرید، وقتی که می‌پزید می‌بینید گوشت سفتی دارد؛ چون دو سال از او تخم گرفته‌اند؛ پیر است؛ وقتی که می‌پزد سفت می‌شود.
طبیب‌های قدیم هم می‌گفتند "اگر می‌خواهید به کسی پروتئین برسانید، به او جوجه خروس بدهید."، چون خروس طبعش گرم و مقوی است؛ جوجه که باشد از آن هم مقوی‌تر است. خوب؛ در مرغداری صنعتی، یک جوجه ده دوازده روزه می‌شود جوجه خروس؛ می‌شود اندازه بلدرچین؛ بیست تا بیست و پنج روزه می‌شود اندازه یک کفتر؛ بهترین موقع این زمان است که از آن استفاده شود، یعنی جوجه حدوداً 20روزه.
تسنیم: انگلیسی‌ها چطور ذائقه مردم را به مرغ چاق تغییر دادند؟
انگلیسی‌ها دیدند اگر مردم مرغ سی و پنج روزه بخرند آرین صاحب بازار خوبی می‌شود، افراد داخلی را آلوده کردند؛ حتی الآن هم این افراد را داریم؛ که آلوده‌شان می‌کنند؛ حتی غیر از پول، مثلاً فرزندانشان را برای تحصیل خارج می‌فرستند؛ ویزا، سفرهای خارجه، تابعیت و غیره می‌دهند.
به‌وسیله این افراد جامعه و کشتارگاهها را بردند به‌سمت عرضه و مصرف وزن بالا؛ در این وزن بالا آرین جا می‌ماند.
تسنیم: اینها همه به‌دلیل همان تفاوتهای ژنتیکی است که فرمودید؟
بله؛ علم ژنتیک خیلی پیش رفته است؛ حتی امروزه در این علم اصلاً لازم نیست که مرغ و خروس را با هم تلاقی بدهید که ببینید جوجه‌اش چطور می‌شود؛ به این می‌گویند ژنتیک مولکولی.
تسنیم: از روند بروز اشکالات در این مرکز بگویید؛ مشکلات این مرکز از کجا شروع شد؟
به‌مرور زمان آفتهایی گریبان این مرکز را گرفت؛ افرادی که آنجا مشغول به کار شده بودند، آرام آرام به افراد بانفوذی تبدیل شدند؛ مثلاً حتی تصمیم می‌گرفتند که اگر کسی دارد بازنشسته می‌شود، چه‌کسی جای او را بگیرد، یعنی مرکز رفت به‌سمت اداره شدن به‌صورت غیرتخصصی و رانتی؛ بر اساس منافع اشخاص؛ نه بر اساس اصول.
این اتفاقات باعث شد که به‌مرور زمان، مرکزی که می‌توانست تاپ‌ترین مرکز علمی طیور کشور باشد، به یک کارخانه کارگری تبدیل شد، به دو دلیل؛ 1. نفوذ طبقه کارگر غیرمتخصص؛ 2. کسانی از طبقه تحصیل‌کرده و متخصصین و متولیان مدیریت که آنجا بودند، وقتی که کار تخصصی را آموزش دیدند، از آنجا رفتند، و برای خودشان کارخانه زدند؛ شرکتهای دارویی زدند؛ مرغداریهای بزرگ زدند؛ حتی از سایت با شرکتهای خارجی ارتباط گرفتند، و با آنها شروع به کار کردند؛ مثلاً کسی از مسئولین قرنطینه آنجا بود، الآن یکی از بزرگترین شرکتهای دارویی ایران را دارد.
این سایت به‌تدریج از آن ماهیت واقعی و اصلی‌اش خارج شد؛ حالا دیگر چه‌کسی می‌خواست آنجا نظر بدهد که مشکلات آنجا را چطور حل کنیم؟ دیگر نیرویی آنجا نیست.
حتی بعدها مشاور یا متخصصی هم که برای آموزش می‌آوردند، حتی پول آموزشش را هم نمی‌دادند؛ دیدگاه این شده بود که همه‌اش دردسر است؛ آن‌وقت کسانی نظر می‌دادند که در این زمینه هیچ تخصصی نداشتند؛ و اصلاً اهمیت این کار را درک نمی‌کردند؛
اهمیت لاین آن‌قدر زیاد است که همین‌قدر که حتی سایه لاین هم هست، باعث می‌شود که «راس» به ما اجداد بدهد؛ اگر لاین نباشد؛ اجداد نمی‌دهد و صنعت مرغداری را کامل می‌خواباند.
همیشه دلسوزانی در وزارت جهاد کشاورزی بوده‌اند که پیگیری کرده‌اند؛ اگر خط «لاین» فرو بریزد، باعث می‌شود راس انگلیس یا جاهای دیگر دنیا، به ما اجداد و مادر ندهند؛ نتیجه قطعی‌اش این است که صنعت طیور ما که سومین صنعت بزرگ اشتغالزا در کشور است کامل می‌خوابد؛ بحران اقتصادی و اجتماعی پیدا می‌کنیم. ظرف مدت دو ماه صنعت می‌خوابد.
تسنیم: چرا انگلیسها امروز نمی‌گویند "ما به شما اجداد نمی‌دهیم"؟
چون هنوز آرین هست؛ چون هنوز لاین را داریم؛ لاین می‌تواند جایگزین شود؛ الآن که طبیعتاً این کار را نمی‌کنند؛ فرقش در صد گرم است؛ اگر ندهند خوب جایگزین می‌کنیم، مثل اینکه شما پرشیا داری؛ از شما پرشیا را بگیرند، شما می‌گویی دیگر با 405 می‌آیم؛ ممکن است ناراضی باشی ولی لنگ نمی‌شوی.
تسنیم: چرا تابه‌حال ریشه لاین را نزدند؟
خیلی سعی کردند این کار را بکنند؛ گاهی حتی از برخی مسئولین وزارت کشاورزی می‌شنیدیم ــ و می‌شنویم ــ که اصلاً این سایت جمع بشود؛ مگر چه اتفاقی می‌افتد؟
اینها انواع توطئه‌ها را اجرا کردند، مثلاً یک بار، پشت لاین اصلی سایت چند تن مرغ آلوده و فاسد تخلیه کرده بودند! ولی البته هرکاری که برای آلوده کردن آنجا انجام بدهند نمی‌توانند در سالنها نابودش بکنند؛ چون افراد شاغل باید چند جا دوش بگیرند؛ لباسهایشان را عوض کنند؛ البته مگر اینکه نیت شوم داشته باشند و آموزش خاص دیده باشند. بنابراین قرنطینه آنجا به هرکسی اجازه ورود نمی‌دهد؛ کسانی هم بر کارشان نظارت می‌کنند.
تسنیم: در این بیست سال ریشه این خط را چطور نزدند؟ آیا مثلاً کار امنیتی قوی برای این سایت انجام داده‌ایم؟
نه؛ از این جهت به خودش واگذار شده؛ شاید ماندن این سایت تا این زمان به‌خاطر تعصب کسانی باشد که آنجا مشغول کار بوده‌اند، مثلاً یکی از دوستان ما آنجا مسئول بود؛ آدم صاحب‌نامی است؛ اسمش را نمی‌برم؛ از ما در این مؤسسه جهاد کمکهایی هم گرفت؛ خیلی در جهت حفظ این خط تلاش می‌کرد؛ که دست آخر هم برش داشتند و یک نفری را گذاشتند که فقط مدت کوتاهى در آنجا مدیریت کرد.
ما این هشدارها را از راههاى مختلف به مسئولین دادیم؛ گفتیم که خط لاین بر اثر عدم رسیدگی و عدم توجه، و عدم سرمایه گذاری درحال فروپاشی است.
تسنیم: مگر شرایط چطور است که می‌فرمایید دارد فرو می‌پاشد؟
ببینید؛ دو چیز دارد لاین را نابود می‌کند؛ یکی عدم توجه علمی و تخصصی؛ و دیگری فرسودگی تمامی تجهیزات و زیرساختها؛ اعم از زیربنایی و غیره؛ مثلاً گراز، و حیوانات دیگر بر اثر این فرسودگیها می‌توانند وارد محلهای جمع‌آورى کودها و انواع پسماندهاى آلوده شوند؛ اینها با خودشان آلودگی را به نزدیکى‌هاى مزارع منتقل می‌کنند؛ اگر نیازی به قرنطینه نبود، و این مرغ این‌قدر حساس نبود که ما 1100 هکتار را با 150هزار مترمربع بنا نمی‌ساختیم برای قرنطینه 11هزار مرغ!
این دو مورد دارد آنجا را نابود می‌کند؛ افرادی هستند که عرق ملی و انقلابی دارند، و فداکارانه در این سایت زحمت می‌کشند؛ اگر اینها نباشند، و آنجا عادی کار کند، به‌سرعت از هم می‌پاشد. من یکى دو بار به این سایت رفته‌ام؛ و با افراد مختلف در آنجا صحبت کرده‌ام. این افراد الآن شب و روز، و خواب و آرام ندارند؛ همیشه نگرانند که مبادا گله آلوده شود؛ چون دقیقاً می‌شود دید که چه اتفاقی دارد می‌افتد؛ گرازها و شغالها و روباهها و حتى موشها و پرنده‌ها می‌روند نزدیک مزرعه؛ با بدنهای آلوده؛ پوزه‌های آلوده، اینها آلودگی دارد.
می‌دانید که همواره در کود حیوانات ذرات یا دانه‌های هضم‌نشده غذا هست؛ و این بهترین مورد برای پرنده‌هاست؛ پرنده‌ها هم می‌روند نوک می‌زنند و می‌خورند؛ و بعد پرنده آلوده می‌شود، به همین دلیل باید جلویش گرفته شود.
در انسانها هم همین‌طور است؛ در بدن ما هم میکروبهایی وجود دارند که تا وقتی ما زنده‌ایم و سالمیم، اینها فرصت بروز بیماری ندارند؛ بلکه به ساختن ویتامین کا و هضم غذا کمک می‌کنند. به‌محض اینکه ما می‌میریم اینها فعال می‌شوند. برای همین ما بعد از فوت باد می‌کنیم؛ میکروبها پخش می‌شوند؛ در حیوانات هم همین‌طور است؛ یعنی وقتی فلان میکروب از بدن حیوان دفع می‌شود و می‌رود در فضولاتش، کپسول پیدا می‌کند؛ کپسول که پیدا کرد یعنی یک میکروبی که دور خودش باز میکروب تولید می‌کند؛ و این می‌شود عامل بیماری‌زا.
تسنیم: خوب راه‌حلش چیست؟
باید مراقبت شود؛ باید تجهیزات مناسب باشد؛ حتی کامیونهای تمیزی داریم که باید این کامیونهای تمیز بار را از مزرعه بیاورند نزدیک در خروجی؛ و از در خروجی کامیونهای عادی بیایند ببرند. کامیون تمیز حق بیرون رفتن ندارد؛ این‌قدر اهمیت دارد؛ اما می‌بینیم که فرسودگی و متلاشی شدن ساختار قرنطینه‌ای، و همین‌طور تضعیف نیروی تخصصی و انسانی آنجا دارد سیستم را مستهلک می‌کند، و سیستم را در معرض نابودی قرار داده است.
این مقام آگاه در ادامه توضیحات مبسوطی درباره مشکلات این سایت ارائه خواهد کرد، که در بخشهای بعدی به نظر خوانندگان می‌رسد.
تسنیم
