معرفی شهرهای دانشگاهی شبه قاره هند - قسمت ششم دهلی

دهلی

دهلی دومین کلانشهر بزرگ هند است و دهلی نو، پایتخت هند، نیز بخشی از این کلانشهر است. دهلی طبق سرشماری سال ۲۰۰۱ با جمعیتی برابر ۱۳٬۷۸۲٬۹۷۶ نفر جمعیت مرکزی  و بیش از ۲۲ میلیون نفر در کلان شهر دهلی یکی از بزرگترین شهرهای هند است و با قدمتی افزون بر ۵۰۰۰ سال به همراه دمشقو بنارساز قدیمی‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود. این شهر تاکنون ۱۱ بار ویران گشته و از نو ساخته شده ‌است.دهلی قدیمی‌ترین ناحیه مسکونی جهان به‌شمار می‌رود که تاکنون همواره مسکون بوده‌است.دهلی آمیخته‌ای است از جامعه سنتی و مدرن و نمودی است از اجتماع مذاهب، قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف.

جغرافیا

شهر دهلی در ناحیه مرکزی نیمه شمالی هندو در ساحل غربی رود یامونا)جمنا(واقع شده و دارای ۲۳۹ متر ارتفاع از سطح دریا است. وسعت ناحیه پایتختی ملی دهلی برابر ۱۴۸۳ کیلومتر مربع است که ۷۰۰ کیلومتر آن ناحیه شهری و ۷۴۳ کیلومتر مربع ناحیه روستایی است و از بزرگترین کلانشهرهای جهان محسوب می‌گردد. ناحیه پایتختی ملی دهلی یا ایالت دهلی که دهلی‌نو مرکز آن می‌باشد، از طرف شرق به ایالت اوتارپرادشو از طرف شمال، غرب و جنوب به ایالت هاریانا محدود می‌گردد. و تماما بر روی جلگه رود گنگ واقع است.

آب و هوا

دهلی به تناسب سایر مناطق هندوستان به‌داشتن هوای نچندان مطلوب مشهور است. از طرفی گرما و خشکی بیابان‌های راجستانرا دارد و از طرفی سرمای هیمالیا. بین آوریل تا اکتبر هوا گرم و سوزان است معمولاً بالای ۴۰ درجه سانتی گراد. در فصل باران‌های موسمیبه‌ویژه در ماه‌های ژوییه و اوت باران‌ها سیل‌آسا هستند و در زمستان مخصوصاٌ در دسامبر و ژانویه دما تا نزدیکی صفر پایین می‌آید.

به‌طور کلی دهلی دارای سه فصل آب و هوایی است: ۱- فصل باران‌های موسمی یا مانسون از اول ماه جون به مدت ۴ تا ۵ ماه. ۲- فصل سرما از اول ماه نوامبر به مدت ۴ ماه و فصل گرما از اواسط ماه مارچ به مدت ۳ ماه.  آب و هوای دهلی در بهار گرم و مرطوب است و باید از کولر گازی استفاده کرد. در طول زمستان نیز حداقل برای ۳ ماه نیاز به استفاده از بخاری احساس می‌شود.

تاریخ

از سال ۱۷۷۲ تا ۱۹۱۱ شهر کلکتهپایتخت هندوستان بود ولی به خاطر مرکزیت دهلی، جرج پنجم بریتانیا، که در دهه ی ۱۹۰۰ پادشاه هند به‌شمار می‌آمد پایتخت را از کلکته به دهلی نو منتقل کرد.

این شهر دارای پنج هزار سال قدمت است و آثار دوران تمدن موهنجوداروو یا دره رود سنددر آن یافت شده‌است. دهلی اولین پایتخت حکومت مسلمانان از قرن دوازده تا ۱۹میلادی بوده و طی قرون متمادی، جنگ ها و ویرانی های فراوانی را به خود دیده‌است که از مهمترین آنها حمله تیمورو نادر شاهبه این شهر را می‌توان نام برد. تخت طاووسو الماس معروف دریای نوراز غنائم با ارزشی است که از این شهر به ایران منتقل شده‌است.

اولین جنگ برای استقلال سرزمین هند، درسال ۱۸۷۵ در شهر دهلی به وقوع پیوست. انگلیسی‌ها در سال ۱۹۱۱ مرکز حکومت خود را از کلکتهبه این شهر انتقال دادند. طراحی و احداث دهلی نو بلافاصله پس از استقرار حکومت انگلیسی‌ها، توسط یک معمار برجسته انگلیسی به نام «ادوین لوتینز» در جنوب دهلی آغاز گردید. دهلی نو پس از استقلال به‌عنوان پایتخت هند معرفی شد.

گردشگری :

در کلان شهر دهلی اماکن تاریخی و گردشگری زیادی موجود است و این شهر از ظرفیت قابل قبولی برای پذیرایی گردشگران برخوردار است. از مهمترین اماکن جلب گردشگر در این شهر می‌توان به مراکز زیر اشاره کرد:


قلعه سرخ (رد فورت یا لال قلعهRed Fort or Lal Qila):

بزرگترین مرکز جلب توریست در دهلی است. که دستور احداث این قلعه را شاه جهانامپراتور گورکانی، وقتی که پایتخت خود را از اگرابه دهلی تغییر داد، صادر کرد. ساخت آن نه سال به طول انجامید و در سال ۱۶۴۸تکمیل شد. این قلعه به وسیله دیواری از سنگهای قرمز رنگ محصور گشته که طول آن ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است.

این بنا شامل بخش‌ها و اجزاء محتلفی است که شامل تالارها، ایوان‌ها و بناهای گوناگون خصوصی و عمومی باشکوه و زیبایی است که معروف ترینشان را می‌توان به‌این ترتیب نام برد:

    دروازه لاهور(Lahore Gate)، دروازه دهلی (Delhi Gate)، دروازه فیل (Elephant Gate)، چاتاچوک (Chatta Chowk)، نقاره‌خانه (Naqqar Khana) یا نوبت خانه (Naubat Khana)، دیوان عام (Diwan-i-Am)، کرسی (Qursi) یا تخت شاهی، لال پرده (Lal Pardah) یا پرده قرمز، باغ حیات بخش (Hayat Baksh Bagh)، دیوان خاص(Diwan-i-Khas)، خاص محل (Khas Mahal)، موسامان بُرج (Mussaman Burj)، نهر بهشت (Nahr-i-Behisht)، میزان عدالت (Scale of Justice)، ساوان و بادان (Sawan and Bhadon)، ظفر محل (Zafar Mahal)، حمام (Hammam)، زنانه (Zenana) یا اندرونی، ممتاز محل (Mumtaz Mahal)، رنگ محل (Rang Mahal)، دعوت‌خانه (Daawat Khana)، موتی مسجد (Moti Masjid) یا مسجد مروارید و دو موزه است.

آن‌را با قلعه دیگری که به همین نام «قلعه سرخ» مشهور است و در آگراساخته شده، نباید اشتباه گرفت.

مسجد جامع دهلی:

مسجد جامع دهلی یا «مسجد جهان نما» از بزرگترین مساجد هندوستان و از باشکوهترین مساجد در جهان اسلام است. این بنا به دستور شاه جهانسازنده تاج محلدر سال ۱۶۵۶ میلادی ساخته شده‌است. این مسجد که روبروی قلعه سرخ، در قسمت دهلی قدیم قرار دارد، یکی از مراکز مهم مسلمانان هند به شمار می‌رود. محوطه خارجی این مسجد می‌تواند بیش از ۲۵ هزار نمازگزار را در خود جای دهد و ازجمله اشیاء باستانی که در این مسجد نگهداری می‌شود، قرآنی است که روی پوست آهو نوشته شده‌است.[۶]برای ساخت این مسجد ۵۰۰۰ کارگر به مدت بیش از ۶ سال کار کرده‌اند.[۷]سقف این مسجد دارای سه گنبد است که روی آن‌ها با مرمرهای سیاه و سفید تزیین شده‌است. دو مناره این مسجد دارای ۴۰ متر ارتفاع هستند.

آرامگاه همایون (همایون تمبHumayun's Tomb) :

آرامگاه همایون اولین باغ ساخته شده به سبک ایرانی در شبه قاره

همایون دومین پادشاه امپراتوری مغولی هند یا گورکانیان هندبود که پس از پانزده سال که در دربار ایران پناهنده بود به کمک شاه طهماسب اولتاج و تخت خود را باز ستاند و به هند برگشت اما پس از چند ماه به طور ناگهانی و بر اثر سقوط از پله‌های کتابخانه‌اش فوت کرد. این آرامگاه با شکوه به دستور همسر وی حمیده بانو بیگمکه در ایران با معماری ایرانیآشنا شده بود ساخته شد. کار ساخت این بنا در سال ۱۵۶۲ یک سال پس از مرگ همایون آغاز و هشت سال به طول انجامید. معماران این باغ سید محمد بن میرک غیاث الدینو پدر وی میرک غیاث الدینبودند که از هراتبه دهلی آورده شده بودند. این آرامگاه با الهام از مقابر ایرانی و فضای چهار باغیا باغ جنت ساخته شده که اولین باغ به این سبک در هندوستان به شمار می‌رود.

درگاه حضرت نظام‌الدین اولیا(Hazrat Khawaja Nizamuddin Auliya)

آرامگاه صوفی بزرگ هند، خواجه نظام الدین اولیا(۱۲۳۸- ۱۳۲۵میلادی) در محلی شلوغ و پرتراکم، میزبان جمع کثیری از زایران مسلمان و غیر مسلمان است. شاه نظام‌الدین اولیاء در ۷۲۵ ه‍.ق در دهلی دیده از جهان فروبست و در همانجا دفن شد. مجموعه درگاه یا آرامگاه وی در مقبره ٔشکرگنج هندوستان در نزدیکی آرامگاه همایوندر محلی شلوغ و پرتراکم که به نام خود او منطقه «حضرت نظام‌الدین» شناخته می‌شود، مورد بازدید تعداد زیادی از مردم و زیارتگاه مسلمانان و اهل تصوف است و هر سال یک روز برای وی در این محل مجلس یادبود تشکیل می‌شود و هزاران مسلمان در آنجا اجتماع می‌کنند و از طرف خطباء خطبه‌ها خوانده می‌شود. آرامگاه امیرخسرو دهلوی از مریدان نظام‌الدین اولیاء بود نبیز در همین مجموعه قرار دارد.

قُطُب منار(Qutub Minar)

ارتفاع این منارعظیم۷۲/۵ متر است که ۳۹۹ پله دارد و بلندترین بنای آجری دنیاست. این بنا از سنگ ساخته شده و جزو اولین بناهای عظیم هند و از نمونه‌های بارز معماری هندو-اسلامیاست. تزئینات روی این منار بی نظیر است. این بنا در کنار مسجد قوة الاسلامدر سال ۱۱۹۹ میلادی توسط قطب الدین ایبکدر جنوب شهر دهلی و بر روی خرابه‌های تعداد زیادی از معابد مربوط به آئین جینیسمساخته شده است. آنچه این مسجد را جذابتر می‌کند وجود یک ستون مرموز از فلزی ناشناخته است. این ستون فلزی از آلیاژ ناشناخته‌ای ساخته شده که هرگز زنگ نمی‌زند و رنگ عوض نمی‌کند و فرسوده نیز نمی‌شود. این ستون فلزی در صحن اصلی مسجد نصب شده و مربوط به قرن پنجم میلادی است که عامه، حلقه کردن دست از پشت، دور این ستون را خوش یمن می‌دانند. قطب منار همراه با مسجد قوة الاسلام و بقایای چندین بنای قدیمی دیگر «مجموعه قطب» در دهلی را تشکیل می‌دهد.


بنای یادبود مهاتما گاندی(راج گتRaj Ghat (

سکوی چهار گوش ساده‌ای از مرمر سیاه، محل نگهداری خاکستر مهاتما گاندیاست که در سال ۱۹۴۸ به قتل رسید. هر ساله در روز سی ام ژانویه، روز شهید، به یاد پدر ملی هند گردهمایی در این محل تشکیل می‌گردد.

کاخ ریاست جمهوری راشتراپاتی بهاوان(Rashtrapati Bhavan) و مغول گاردن

در سمت منتهاالیه غربی میدان مرکزی دهلی نو که دروازه هند در میان آن قرار گرفته، مجموعه بزرگ کاخ ریاست جمهوری قرار دارد. دفتر نخست وزیر و وزارت خارجه (معروف به ساوت بلاکSouth Block) در حاشیه شرقی و ساختمان مدور مجلس هند نیز در حاشیه شمال شرقی این کاخ واقع شده‌است. این مجموعه، بخش اصلی از معماری انگلیسی دهلی‌نو است.

کاخ ریاست جمهوری دارای تالارهای بزرگ و ۳۴۰  اتاق است. باغ زیبا و معروف مغول گاردن در انتهای غربی محوطه این کاخ قرار دارد که سالی یک ماه، بازدید عموم از آن آزاد است.

سالن معروف آشوکادر طبقه دوم این کاخ قرار دارد که محل برگزاری رسمی‌ترین برنامه‌های رئیس جمهور هندوستان است. سقف این سالن و حاشیه فوقانی دیواره‌های آن به مساحتی بیش از ۷۵۰ متر مربع، تماماً با نقاشیهای ایرانی و اشعار فارسی پوشیده شده‌است.

دروازه هند (ایندیا گیتIndia Gate)

این بنای باشکوه با ارتفاع ۴۲ متر در محوطه‌ای باز و نزدیک به کاخ ریاست جمهوری هند توسط معمار انگلیسی دهلی نو در سال ۱۹۳۱ ساخته شده‌است. در واقع یادبودی است برای ۹۰ هزار سرباز هندی که در جنگ جهانی اولکشته شده‌اند و نام این سربازان بر دیوارهای این بنا حک شده‌است.

جنتر منتر(Jantar Mantar)

این بنا به عنوان مرکز رصدخانهو تحقیقاتی نجومی توسط حاکم جی پور، در سال ۱۷۲۴ ساخته شده‌است. توسط این بنا که دارای محاسبات نجومی است، گردش ستارگان را اندازه گیری می‌کردند.


قلعه کهنه هند) پورانا کیلاPurana Quila )

قلعه کهنه هند معروف به پورانا کیلا بر روی خرابه‌های شهر کهن پاندواهاکه زمانی درکنار رودخانه یامونا قرار داشته، توسط شیر شاه سوریسلطان افغان که بر همایونشورید و دهلی را تصرف کرد طی سالهای ۱۵۳۸ و ۱۵۴۵ ساخته شده‌است.

آرامگاه صفدر جنگ(Safdarjung's Tomb):

بنای آرامگاه صفدر جنگ، وزیر دربار گورکانی، آخرین سبک معماری باغ مقبره‌ای دهلی در دوران امپراتوری مغولی هنداست که در خلال سال‌های ۱۷۵۳ تا ۱۷۵۴ در زمان محمد شاه گورکانی، پادشاه هند، ساخته شده‌است.

آرامگاه عبدالرحیم‌ خان‌خانان در دهلی که از آرامگاه همایونالهام گرفته‌ شده و در نزدیکی همان بنا نیز قرار دارد.

آرامگاه خان خانان(Abdul Rahim Khan-I-Khana's Tomb )

میرزا عبدالرحیم خان‌خانان (۱۷ دسامبر ۱۵۵۶- ۱۶۲۷م /۱۴ صفر ۹۶۴- ۱۰۳۶ه‍. ق) پسر محمد بیرام‌خان خان‌خانانو از وزیران صاحب‌ قدرت جلال‌الدین اکبرشاهبود که در روند مهاجرت هنرمندان ایرانی به هند نقش مؤثری داشت.

بنای آرامگاه عبدالرحیم خان خانان توسط او برای همسرش در ۱۵۹۵ م ساخته شد و خود او را در ۱۶۲۷ م در همانجا به‌خاک سپردند.[۱۱]این آرامگاه از آرامگاه همایونمشتق شده‌است و نمونه‌ای از یک نسخه جمع و جور از نوع آرامگاه‌های «مکعبی» است که در دهلی زیاد استفاده شده‌است. ازاره‌هایدیوارهای بنا در باغی استوار است که نهرهای آب و استخر آن جایگزین باغ بزرگی است که در مقبره همایون دیده می‌شود.

آرامگاه عبدالرحیم خان‌خانان در نزدیکی مجموعه نظام‌الدین اولیاءو در کنار آرامگاه همایون در دهلی واقع است.


بازار چندی چوک

بازار بزرگ چندی چوک (به معنای میدان نقره) که روبه روی قلعه سرخ و در ضلع شمالی مسجد جامع دهلی قرار دارد، توسط جهان آرا بیگمدختر شاه جهانو به دست سازندگان تاج محلساخته شده‌ و یادآور هنر و تمدن عصر گورکانیان هند است. این بازار سنتی دارای راسته‌های زیادی است که بازار اصلی شهر دهلی (قدیم) را تشکیل می‌دهد. این بازار توسط کانال‌هایی پر از آب به دو بخش تقسیم شده که آب کانال هنگام شب بسان نقره در زیر نور ماه می‌درخشیده‌است.

قلعه تغلق آباد

پایتخت غیاث الدین تغلقدر فاصله ۸ کیلومتری از قطب منارقرار دارد که به دلیل استراتژیک احداث گردیده و اکنون تعداد کمی از استحکامات و تالارهای زیر زمینی آن بر جای مانده‌است. براساس برخی حکایات ویران شدن شهر بر اثر نفرین خواجه نظام الدین اولیابوده‌است.


فیروز شاه کتلا

در شهر فیروزآباد هند، نزدیک به دهلی گیت در قرن ۱۴ میلادی به وسیله فیروز شاه تغلقساخته شد. ستون معروف سنگی به ارتفاع ۱۴ متر حامل پیغام صلح آشوکادر این محل قرار دارد.

اماکن مذهبی غیر اسلامی

معبد آکشاردامکه بزرگترین معبد آیین هندودر جهان به حساب می‌آید، چترپور مندیر)شهر معابد(، بیرلا مندیر، بنگالاصاحب گوردوارا، کلیسای قلب روحانیو معبد ایسکون، از معروفترین معابد و اماکن مذهبی غیر اسلامی در دهلی به شمار می‌روند.

پارک‌ها

لودی گاردنپارک پنج حس(Garden of Five Senses)، نهرو پارک، بودا پارک، پارک آهوهاDeer) Park)پارک دهلی، دلهی ریج، پارک اجمل خان و مجموعه دهولاکن از معروفترین پارک‌های این شهر محسوب می‌شوند.

مراکز خرید

از مراکز عمده خرید برای جهانگردان می‌توان دیلّی هات، جان پت، کانات پَلِس، پالیکا بازار، اَنسال پلازا، آی‏.ان.ای (آینا) مارکت، سروجی نگر، کارول باغ را نام برد. صنایع دستی پارچه‌ای، چوبی و سنگی از بهترین سوغاتی‌های هند است.

زبان

زبان‌های رسمی این شهر زبان هندی، پنجابی، اردوو انگلیسیمی‌باشند.