دکتر حکیمه دبیران، استاد برجسته گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، یکی از چهرههای برجسته در حوزه ادبیات فارسی و پژوهشهای فرهنگی است. ایشان با بیش از چهار دهه فعالیت علمی و آموزشی، نقش مهمی در ترویج و توسعه ادبیات فارسی در ایران و جهان ایفا کردهاند. این گزارش به بررسی تحصیلات، سوابق حرفهای، آثار علمی، جوایز، و فعالیتهای بینالمللی ایشان میپردازد.
دکتر حکیمه دبیران در اول تیرماه ۱۳۲۷ شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را از پنجسالگی در دبستان ملی فرخنده آغاز کرد و در سال ۱۳۴۳ دیپلم ادبی را از دبیرستان آزرم تهران دریافت نمود. ایشان در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران پذیرفته شد و دورههای کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری را در همان دانشگاه به اتمام رساند. در طول تحصیل، از محضر استادان برجستهای چون دکتر سید جعفر شهیدی، دکتر پرویز ناتل خانلری، دکتر عبدالحسین زرینکوب، دکتر ذبیحالله صفا، و دکتر محمد معین بهره برد.
دکتر دبیران از سال ۱۳۵۰ فعالیتهای فرهنگی و علمی خود را آغاز کرد و در سمتهای متعددی خدمت نمود:
ایشان پس از ۴۵ سال خدمت، در مهرماه ۱۳۹۴ با مرتبه علمی استاد تمام (پایه ۳۷) بازنشسته شدند.
دکتر دبیران آثار متعددی در حوزه ادبیات فارسی و عرفان تولید کردهاند که شامل مقالات علمی و کتابهای تصحیحشده یا تألیفی است. برخی از مقالات ایشان عبارتاند از:
از جمله کتابهای ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از برجستهترین آثار ایشان، تصحیح و تحشیه فرهنگ شرفنامه منیری تألیف ابراهیم قوام فاروقی است که در دو جلد (۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. همچنین، فرهنگ مختصر سهزبانه فارسی-مالایی-انگلیسی توسط ایشان در مالزی تألیف و در سال ۲۰۱۲ توسط فرهنگستان زبان مالزی منتشر گردید. مجموعه اشعار ایشان با عنوان از چشمه بقا نیز به چاپ رسیده است.
دکتر دبیران در سال ۱۳۷۶ بهعنوان استاد نمونه کشور انتخاب شد. همچنین، تصحیح فرهنگ شرفنامه منیری در سال ۱۳۸۶ بهعنوان کتاب برگزیده چهارمین جشنواره کتاب فصل و در سال ۱۳۸۷ برنده جایزه اثر برگزیده در تصحیح متون ادبی در سومین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی شد.
دکتر دبیران بهعنوان اولین استاد اعزامی زبان و ادبیات فارسی از ایران به دانشگاه پنجاب لاهور پاکستان، به مدت دو سال در آنجا تدریس کرد. ایشان همچنین به مدت شش ماه از فرصت مطالعاتی در دانشگاه هاروارد بهرهمند شد و تحت راهنمایی دکتر احمد مهدوی دامغانی به پژوهش پرداخت. وی دو سال در دانشگاه پوترای مالزی به تدریس مشغول بود و در این مدت، فرهنگ سهزبانه فارسی-مالایی-انگلیسی را تألیف کرد. ایشان بیش از ۳۰ سفر تحقیقاتی به هندوستان و سفرهایی به کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، نیجریه، و سیرالئون برای شرکت در سمینارها و ارائه مقالات داشتهاند.
دکتر حکیمه دبیران با سالها تلاش در حوزه آموزش، پژوهش، و ترویج ادبیات فارسی، میراثی غنی از خود بهجای گذاشتهاند. آثار و فعالیتهای ایشان نهتنها در ایران بلکه در سطح بینالمللی تأثیرگذار بوده و نقش مهمی در معرفی فرهنگ و ادبیات فارسی به جهان داشته است.
تهیه وتدوین: کمیته فرهنگی کانون شبه قاره
دیدگاهتان را بنویسید