شنبه / ۳ خرداد / ۱۴۰۴
×
دکتر حکیمه دبیران، نامی درخشان در آسمان ادبیات فارسی، با بیش از چهار دهه تدریس، پژوهش و نگارش، نه‌تنها در ایران بلکه در عرصه جهانی، میراثی ماندگار از فرهنگ و ادب پارسی به‌جای گذاشته است. از تصحیح متون کهن تا ترویج زبان فارسی در دانشگاه‌های بین‌المللی، زندگی علمی ایشان داستانی از تعهد و تعالی است.
  • کد نوشته: 6360
  • منبع: اختصاصی
  • می 24, 2025
  • 7 بازدید
  • بدون دیدگاه
  • برچسب ها

    دکتر حکیمه دبیران، استاد برجسته گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، یکی از چهره‌های برجسته در حوزه ادبیات فارسی و پژوهش‌های فرهنگی است. ایشان با بیش از چهار دهه فعالیت علمی و آموزشی، نقش مهمی در ترویج و توسعه ادبیات فارسی در ایران و جهان ایفا کرده‌اند. این گزارش به بررسی تحصیلات، سوابق حرفه‌ای، آثار علمی، جوایز، و فعالیت‌های بین‌المللی ایشان می‌پردازد.

    تحصیلات

    دکتر حکیمه دبیران در اول تیرماه ۱۳۲۷ شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را از پنج‌سالگی در دبستان ملی فرخنده آغاز کرد و در سال ۱۳۴۳ دیپلم ادبی را از دبیرستان آزرم تهران دریافت نمود. ایشان در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران پذیرفته شد و دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری را در همان دانشگاه به اتمام رساند. در طول تحصیل، از محضر استادان برجسته‌ای چون دکتر سید جعفر شهیدی، دکتر پرویز ناتل خانلری، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، دکتر ذبیح‌الله صفا، و دکتر محمد معین بهره برد.

    سوابق حرفه‌ای

    دکتر دبیران از سال ۱۳۵۰ فعالیت‌های فرهنگی و علمی خود را آغاز کرد و در سمت‌های متعددی خدمت نمود:

    • پژوهشگر فرهنگستان زبان ایران
    • رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم
    • رئیس دانشگاه الزهرا (س)
    • معاون پژوهشی دانشگاه تربیت معلم
    • رئیس دانشکده برون‌مرزی دانشگاه پیام نور
    • معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی

    ایشان پس از ۴۵ سال خدمت، در مهرماه ۱۳۹۴ با مرتبه علمی استاد تمام (پایه ۳۷) بازنشسته شدند.

    آثار و فعالیت‌های علمی

    دکتر دبیران آثار متعددی در حوزه ادبیات فارسی و عرفان تولید کرده‌اند که شامل مقالات علمی و کتاب‌های تصحیح‌شده یا تألیفی است. برخی از مقالات ایشان عبارت‌اند از:

    • پیر حافظ
    • تتبع صائب از حافظ
    • تجلی عرفان در شعر صائب
    • فرهنگ اسلامی در آثار اقبال لاهوری
    • حماسه سیاوش و مقایسه با اساطیر
    • تصاویر خیال در شعر پروین
    • آشنایی با دست‌نویس‌های فارسی در کتابخانه‌های نیویورک

    از جمله کتاب‌های ایشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

    • گزیده اخلاق ناصری
    • دلها یکی است
    • ابجد عشق
    • هزاره در نحو

    یکی از برجسته‌ترین آثار ایشان، تصحیح و تحشیه فرهنگ شرفنامه منیری تألیف ابراهیم قوام فاروقی است که در دو جلد (۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. همچنین، فرهنگ مختصر سه‌زبانه فارسی-مالایی-انگلیسی توسط ایشان در مالزی تألیف و در سال ۲۰۱۲ توسط فرهنگستان زبان مالزی منتشر گردید. مجموعه اشعار ایشان با عنوان از چشمه بقا نیز به چاپ رسیده است.

    جوایز و افتخارات

    دکتر دبیران در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان استاد نمونه کشور انتخاب شد. همچنین، تصحیح فرهنگ شرفنامه منیری در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان کتاب برگزیده چهارمین جشنواره کتاب فصل و در سال ۱۳۸۷ برنده جایزه اثر برگزیده در تصحیح متون ادبی در سومین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی شد.

    فعالیت‌های بین‌المللی

    دکتر دبیران به‌عنوان اولین استاد اعزامی زبان و ادبیات فارسی از ایران به دانشگاه پنجاب لاهور پاکستان، به مدت دو سال در آنجا تدریس کرد. ایشان همچنین به مدت شش ماه از فرصت مطالعاتی در دانشگاه هاروارد بهره‌مند شد و تحت راهنمایی دکتر احمد مهدوی دامغانی به پژوهش پرداخت. وی دو سال در دانشگاه پوترای مالزی به تدریس مشغول بود و در این مدت، فرهنگ سه‌زبانه فارسی-مالایی-انگلیسی را تألیف کرد. ایشان بیش از ۳۰ سفر تحقیقاتی به هندوستان و سفرهایی به کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، نیجریه، و سیرالئون برای شرکت در سمینارها و ارائه مقالات داشته‌اند.

    دکتر حکیمه دبیران با سال‌ها تلاش در حوزه آموزش، پژوهش، و ترویج ادبیات فارسی، میراثی غنی از خود به‌جای گذاشته‌اند. آثار و فعالیت‌های ایشان نه‌تنها در ایران بلکه در سطح بین‌المللی تأثیرگذار بوده و نقش مهمی در معرفی فرهنگ و ادبیات فارسی به جهان داشته است.

    تهیه وتدوین: کمیته فرهنگی کانون شبه قاره

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *